Achterland (
Deel één. Viool. Een danser in hemd en broek neemt het speelvlak blootsvoets in. Violist
Heel de scène wordt aangespeeld behalve de hoek links vooraan waar de violist staat. Vaak voert een beweging de danser tot spannend dicht bij de rand van het speelvlak, dicht bij het publiek. Dat speelvlak is een vierkanten verhoog van houten stroken, dat naar achteren toe lichtjes omhoogloopt zoals in sommige klassieke schouwburgen.
De belichting tekent vaak geometrische figuren binnen dat speelvlak. Strepen en vierkanten. Licht en donker. Zo zien we de violist in een fel vierkant van licht staan en ook in andere delen van de voorstelling verschijnen kleine vierkanten van licht op de houten vloer. Later passen in die licht-vierkanten de houten verhoogjes die we nog van Stella kennen. Tegen het achterdoek hangen rechthoekige houten blokken aan stalen kabels omhoog, in een strak patroon gearrangeerd, een hele scènebreedte vol.
In een lichtvierkant rechts vooraan, tegenover de violist komt
Even verderop danst
Intussen nemen de mannen veel van de dans op de vioolmuziek van Ysaye voor hun rekening. Hun individuele bewegingen lopen soms parallel met elkaar, soms haken ze los om dan even later eikaars beweging te weerkaatsen. Er is weinig oogcontact tussen de mannen. Het zijn veeleer drie individuen die samen dansen.
De meisjes markeren het einde van dit deel als ze de losse vierkanten verhoogjes links op de scène schuiven en de stoelen rechts.
Als pianist
Even breekt
De stoute stoelendans achteraan op de scène wordt afgebroken voor een 'handen'dans vooraan. De mantels van de tailleurs gaan uit. Elke danseres gaat zitten met de benen half onder zich in op een van de verhoogjes. Frisse witte blouses. Wat aanvankelijk start als een soort markeren van dansbewegingen met de handen - zoals je dansers soms ziet doen op repetities - dijt al snel uit tot een uitgebreid gechoreografeerd gebarenritueel. Dat ritueel was ingezet vanaf de
In mijn herinnering participeren de jongens op dat moment letterlijk en figuurlijk in de marge van wat de meisjes doen. Ze schuiven zichzelf als stukken aan de kanten van een onaffe puzzel in : na deze handenscène schuift
Samen met de knielappen herneemt deel drie stukken van het
Het is vooral in deze onderdelen die gelijkaardig materiaal als Stella bewerken, dat de verschillen het duidelijkst merkbaar zijn. De context waarin dit materiaal terechtkomt, lijkt mij wezenlijk anders : ondanks de verbondenheid die deze vrouwelijke personages met elkaar vertonen (waardoor een zekere vorm van verhaal ontstaat), lijkt het opzet van deze voorstelling mij abstracter. Meer zuiver choreografisch-vormelijk van aard, zoals het
Achterland (
scènebeeld ook van een voorkeur voor een strak, geometrisch arrangement getuigt. De bewegingsgehelen laten zich hier niet met een directe emotionaliteit inkleuren. Wel lijkt mij de band met vroeger werk als
Toch zou het erg onprecies zijn om in deze voorstelling niet van emotionaliteit te spreken. Alleen is ze van een andere toonaard dan Stella je zou laten vermoeden. Verderop daarover meer.
De delen die daarop volgen kan ik in mijn herinnering moeilijker scheiden en dat heeft naast de grote hoeveelheid dansant materiaal van deze voorstelling, ook nog een andere reden : hoe meer de voorstelling verloopt, hoe meer 'ontlening' van bewegingen en posities je ziet tussen mannen enerzijds en vrouwen anderzijds. Geleide -lijk aan nemen ze stukken bewegingszin van elkaar over. Zo zie je
En zo komen we bij wat mij typisch lijkt aan deze produktie : als mannen en vrouwen met elkaar te maken hebben, dan gebeurt dat veelal indirect, met verschuivingen, in uitgesteld relais. Pas een onderdeel verder zie je hoe mannen en vrouwen bewegingen van elkaar oppikken maar die bijvoorbeeld anders spreiden in hun ruimtegebruik of ze in een ander geheel plaatsen. En dan krijgt dit vervolg op Stella iets heel onverwachts : na de soms verwarrende directheid van de vrouwelijke aanwezigheid bij Stella, is de confrontatie van die vrouwen met mannen in Achterland veel onrechtstreekser van aard. In dit achterland gaat het er veel omzichtiger aan toe. (Veel omzichtiger ook dan in het land van Ottone.)
De contacten verlopen hier bijna toegedekt: de vrouwen noteren als het ware de aanwezigheid van de mannen, maar breken daarom hun samenspel niet direct open naar die mannen toe.
Pas tegen het einde van de voorstelling komen die mannen in hun gezichtsveld en daar moeten ze ook heel wat voor doen : zo vertrekt
Vele lijnen kruisen elkaar: lijnen van individuen binnen twee groepen, van uitgelaten stoeipartijtjes en van aarzelende ontmoetingen. Dat alles uiterst zorgvuldig door elkaar gecomponeerd in een eerder abstract verhaal, waar gelukkig ook ontzettend veel plaats is voor die kleine persoonlijke details die we sinds
Vele varianten van individuen naast elkaar binnen een geheel, zoals de kleurige serie kleren die de meisjes aan- en uittrekken : mantelpakjes en seventies bloezen en rokken; het zijn er vooral veel en veel verschillende.
En toch wordt deze veelheid in toom gehouden binnen een strak georganiseerd, geometrisch kader. Veelheid die strak is en abstractie die heel veel soorten van individualisering (of personagetekening) toelaat. Publieks-adressering die niet zo open in het gezicht slaat als
An-Marie Lambrechts
Auteur An-Marie Lambrechts
Publicatie Etcetera, 1991-03, jaargang 9, nummer 33, p. 10-12
Trefwoorden meisjes • violist • stella • mannen • benchorf • nordine • achterland • vierkanten • bewegingen • vooraan
Namen Anne Teresa De Keersmaeker • Fase • Irvine Arditti • Johanne Saunier • Ligeti-muziek • Marion Lévy • Nathalie Million • Nordine Benchorf • Rolf Hind • Rosas • Stella of Ottone • Stella-materiaal • Stella-monoloog • Vincent Dunoyer van • Ysaye's Drie
Development and design by LETTERWERK