Kunnen alle vertolkers staan en lopen?
Begin 1994 vond het
Van 15 januari tot 26 februari 1994 werd in het
Het CVA bedacht een randprogramma met theater, muziek, poëzie, fotografie en
Verwachte kwaliteit
Het Landjuweel laat een verstarde indruk na. Om te beginnen is er de keuze van de deelnemers: de kandidaten worden gekozen door een commissie waar de jury integraal deel van uitmaakt. De commissie hanteert criteria die zo goed als ongewijzigd zijn sinds 1922. De belangrijkste hiervan zijn geografische spreiding en verwachte kwaliteit.
Er wordt getracht alle
De richtlijn omtrent de verwachte kwaliteit veronderstelt dat de commissie de door haar geselecteerde voorstellingen niet gezien heeft. Wel wordt gekeken naar de staat van dienst van de gezelschappen die zich als het ware met adelbrieven moeten bewijzen. Dit betekent dat de
De provinciale raad voert haar taak uit met een haast mathematische zin voor nauwgezetheid. De evaluatie gebeurt telkens via een "beoordelingsblad" dat bestaat uit een twintigtal gestandaardiseerde vragen. De taak van de heren juryleden bestaat er dan in twintig keer het gepaste hokje - van "zeer goed" tot "onvoldoende" - aan te kruisen. Het spreekt dat een gefixeerd evaluatiemodel als dit iedere vernieuwende of van het model afwijkende creatie op voorhand uitsluit. De lijst wemelt van vragen die gaan van "Heeft de groep de inhoud van het drama begrepen?", "Past het drama in de sociaal-culturele doelstellingen van de groep?", tot "Kunnen alle vertolkers staan en lopen?" Het theater wordt hier gereduceerd tot een vehikel van de tekst. In één adem wordt ook de dramatekst teruggeschroefd naar een eenduidige, schijnbaar objectief vaststelbare betekenis, één interpretatie waarover de jury zich het alleenrecht toeeigent om vervolgens iedere andere opvatting als onjuist af te doen.
Conformisme
Welke gevolgen heeft dat alles voor het profiel van het
Wie het spel meespeelt, gehoorzaamt de regels. Deze houding vertaalt zich in dorre opvoeringen die getuigen van een fantasieloze tekstbenadering en een vlakke verbeeldingskracht. Zelden is er een moment dat blijk geeft van een eigen interpretatie of een markant inzicht. In de meeste gevallen is de voorstelling weinig meer dan een lezing van de woorden zoals de auteur die heeft neergeschreven. Van een theatrale verwerking, laat staan van een theatraal spel van de tekst is geen sprake. Persoonlijk accenten die de geest van de theatermaker en vooral van zijn/haar tijd uitdrukken, blijven achterwege zodat de meesten niet verder komen dan een volstrekt achterhaald anekdotisch realisme. Maar al te vaak wordt het publiek geconfronteerd met een oninteressante, oppervlakkige weergave van de werkelijkheid. De houdbaar-
heidsdatum van de gehanteerde vormgeving is door de tijd onleesbaar geworden, zodat het hele festival zich lijkt af te spelen in een parallel universum dat niets met de werkelijkheid van doen heeft.
Symptomatisch voor het ziektebeeld van deze voorstellingen die lijden aan een oubollig theaterperspectief zijn de stijlbreuken. Het is alsof de realiteit niet buitengesloten kan worden, maar tegen wil en dank binnensijpelt door de barsten en groeven van een achterhaald realisme; De hardnekkige genre-conventie moet op die momenten plaats ruimen voor een expressionistisch aandoende, meer suggestieve theatertaal. Maar meer dan pogingen om een opvoering een verhullend modern kleedje aan te meten zijn dit niet. De onoprechtheid en de machteloosheid waarmee deze elementen binnengehaald worden, ontmasker je moeiteloos als geposeerd engagement. De lege ruimte, het spel op de grens tussen speler en toeschouwer, de introductie van een verteller - het zijn allemaal trucjes om een vale enscenering een hedendaags kleurtje te geven.
Hoop
De enige hoop in dit desolate landschap bood de slotvoorstelling door Theater Argus. In een regie van
Dergelijke invalshoek mag dan wel de tekst op het voorplan plaatsen, het markante verschil met de andere opvoeringen ligt in de drijfveren achter deze benadering. Hier geen overgave aan de tekst vanuit een onmacht deze te verwerken, maar vanuit een bewuste keuze in de omgang ermee. Uit de aanpak sprak de spanning van zoeken zonder de volledige route op voorhand vast te leggen in functie van een vermeend einddoel. Dat het onderweg kan mislopen, komt meer op rekening van het risico dan dat het te wijten is aan een keuze voor fantasieloze zekerheden. Zo werd zwaar geïnvesteerd in een symboliek die Het Misverstand wou plaatsen tegen de achtergrond van de
Braakliggend land
Het uiteindelijke juryverslag maakte het publiek niet veel wijzer. De jury, homogeen samengesteld uit éminences grises, had het over een festival van jonge regisseurs. Van deze jonge garde verwachtte de
Wil dit alles nu zeggen dat het amateurtheater niets te bieden heeft en een festival derhalve overbodig is? Neen, zeker niet. Het blijft een stimulans voor het medium zelf en een noodzaak om de dialoog tussen maker en toeschouwer aan te zwengelen. Het amateurtheater kan alleen maar winnen bij een festival dat zich in het hedendaagse theaterlandschap inbedt en dat een forum is rond de vraag naar wat het amateurtheater nu eigenlijk is. Dit wil niet zeggen dat het amateurtheater een laveloze imitatie behoort te zijn van de professionele sector, die evengoed ontgoochelende voorstellingen telt. Pas wanneer het amateurtheater zijn eigenheid ontdekt, kan het braakliggend land tussen beide bezaaid worden op een manier dat elk er de vruchten van oogst.
Het misverstand, Theater Argus
Auteur Win Van Berkel, Kurt Vanhoutte
Publicatie Etcetera, 1994-04, jaargang 12, nummer 45, p. 46-47
Trefwoorden landjuweel • amateurtheater • misverstand • argus • jury • toneelkring • verwachte • festival
Namen Berchem • Brabantse • Brugge • Brussel-Anderlecht • Centrum voor Amateurkunsten • Dwarsweg • Gent • Griekse • Hedda Gabler van Henrik Ibsen • Het Misverstand van Albert Camus • Hond van Hugo Claus • Jean Anouilh • Kinderen • Koninklijk Landjuweel • Kortenberg • Kurt Vanhoutte • Landjuweelcommissie • Mande van Colin Higgins • Provinciale Amateurtornooien • Raad der Wijzen • Rederijkerskamer De Bloeyende Wijngaerdt • Rederijkerskamer Jhesus met der Balsemblomme • Sint-Niklaas • Stef De Paepe • Theater Argus met Het Misverstand • Theater Hellespot • Toneelkring Rembert • Toneelkring Werkgroep • Torhout • Vlaamse • Win Van Berkel
Development and design by LETTERWERK