Het geheim van zijn lied
Het geheim van zijn lied
VIJFDE STEM: Jo Roets
Lijstjes maken, tellen: wie doet dat nu voor zijn plezier? Als je liet toch doet, kom je tot de vaststelling dat Jo Roets, artistiek leider van
roets Ik hou ervan om goeie verhalen te vertellen. Daarom kom ik wellicht uit bij grote auteurs als
ETCETERA Ik hoor de kritikasters jou al als een traditionalist afschilderen. ROETS We doen toch meer dan een klassiek verhaal navertellen. We willen een verhaal brengen op een frisse manier, die de toeschouwers aanspreekt. In De twaalfde nacht, de
ETCETERA Wat doet je beslissen om een bepaalde ldassieke tekst te bewerken? Vertrek je vanuit het thema of vanuit de personages? ROETS De personages spelen vaak een bepalende rol. Ik heb een ingang nodig waarmee kinderen of jongeren zich kunnen identificeren. Voor
Ik vind het soms ook interessant om één personage uit de oorspronkelijke tekst sterk naar voor te halen. In De Karamazovs (1999), naar de roman van
Ik zag dat ook bij
ETCETERA Is dat dan een voorbeeld van helderheid, een begrip dat jeugdtheaterauteurs graag hanteren als je hen vraagt naar een kenmerk voor jeugdtheaterteksten: dat je je concentreert op enkele personages? ROETS
In De twaalfde nacht bekijken we hoe het thema van mensen die verliefd zijn op hun eigen emoties, eerder dan op elkaar, toegepast kan worden op de verschillende scènes, om die zo duidelijk mogelijk te maken. Het stuk begint bijvoorbeeld met een schipbreuk waarin
Van muizen en mensen, de bewerking die
ETCETERA Heb je jouw regie al enigszins in het achterhoofd als je een theatertekst schrijft? ROETS Ik moet niet doen alsof dat geen rol speelt. Bij De twaalfde nacht is dat zeker zo, omdat het tenslotte toch om een grote productie gaat. Terwijl ik schrijf, hoef ik nog geen concreet scènebeeld voor ogen te hebben. Maar ik voel wel of iets kan gespeeld worden, of niet.
etcetera 88 ® ® ®
11
Het paleis van hertog
Toneel op liet toneel, de hertog kijkt toe. Muziek, zong, dans. Storm op zee. Een schip vecht tegen de gure wind.
De hertog is diep ontroerd. Hij huilt.
Mooi. Mooi. Mooi.
Prachtig gespeeld.
Mijn arme Cesario.
Heb je je broer nog teruggezien?
Cesario
Nee, hertog.
Ik zag nog hoe
En toen kwam je hierheen.
Cesario huilt. Ze huilen samen.
Cesario, Cesario.
Tranen zijn de parels van het
hart.
Wij begrijpen elkaar zo goed. Ik ben even eenzaam als jij. In mijn hart raast ook een storm. Mijn hart is vol van...
Cesario
Juist. Hoe weet jij dat? Cesario
Hertog... Omdat u elke dag
over haar spreekt.
Elke dag, elk uur, elke minuut.
Uit: Jo Roets, De twaalfde nacht.
Je moet tegen een klassieker durven aanschoppen. Bij mijn eerste teksten was ik eerder bezig met vertalen en enkele dingen naar mijn hand zetten. Nu gaan elke scène en elk personage door mijn vingers. Het werken aan
etcetera Je hanteert een erg muzikale, 'sprekende' manier van schrijven. Vind je het als theaterauteur een voordeel dat je ook regisseur bent?
roets Zeker. Het helpt ook dat ik vroeger geacteerd heb, want zo weet ik of je een zin die ik schrijf kan uitspreken. Ik vind het ook interessant om een uitstap te maken naar de teksten van
etcetera Zou je jouw teksten partituren durven noemen? Ze hebben toch vaak een verschillende drive: soms lijken ze op kamermuziek, dan weer op operette, op opera of hiphop. roets Dat klopt. /VI is het niet zo dat een bepaald muziekgenre echt bepalend is bij het schrijven. Voor De twaalfde nacht heeft Wim Selles, die de muzikale leiding heeft, me operamuziek bezorgd. Maar ik hoor geen muziekgenre bij de thematiek die ik wil behandelen. Het plezantste vind ik -en daar zit de muzikaliteit in- wanneer de personages uit de bol
gaan terwijl ik schrijf en als het ware van mij overnemen en mij iets willen zeggen. Zij brengen muzikaliteit mee die niet van buiten komt.
In
ETCETERA Is het sowieso niet moeilijker om je eigen teksten te regisseren, omdat je zelf een bepaalde tonaliteit voor ogen hebt? roets Het is moeilijker om een tekst van een andere auteur te regisseren. Eens de repetitie begint, verklaar ik zo'n tekst heilig, en dat is nodig. En bovendien moet ik op zoek naar het ritme en de structuur die de auteur erin gelegd heeft. Ik heb veel minder respect voor mijn eigen teksten. Ik pas ze bijvoorbeeld aan de acteurs aan met wie ik werk. Toch schrijf ik maar zelden een bewerking op hun huid, al denk ik er soms wel aan hoe een zin uit de mond van een bepaalde acteur zal klinken als ik hem opschrijf. Galileo heb ik wel geschreven met de twee acteurs voor ogen, maar dat was een uitzondering. Dat was trouwens ook de eerste tekst die geen bewerking was.
etcetera
mij eerder een vehikel om die wereld te illustreren. Via het thema van de liefde kan ik dikwijls andere dingen vertellen. Het voert mij naar de wereld van de personages.
Natuurlijk gebruik ik middelen om een verhaal voor kinderen nog helderder te maken dan voor jongeren door bijvoorbeeld beschouwende discussies uit de weg te gaan, het verhaaltempo te versnellen of elementen uit te vergroten. Ik probeer wel de dubbele bodems in de tekst te bewaren. Daarom bewerk ik ook geen jeugdliteratuur voor theater. Want daar heeft de auteur zelf al voor helderheid gezorgd door eigen accenten te leggen. Ik doe dat werk liever zelf. Voor kinderen is het wel harder werken dan voor jongeren. Het nu-gevoel is voor kinderen belangrijk, de onmiddellijkheid van het gebeuren. Voor 16-jarigen kan je je inhoudelijk meer permitteren. Als ik voor hen schrijf, kan ik me al sneller op de structuur concentreren, terwijl je voor kinderen meer op de taal moet werken.
etcetera Als je, revolver op het voorhoofd, moet kiezen voor het predikaat 'auteur' of 'regisseur' wat antwoord je dan? roets Ik kies toch vooral voor het auteurschap. Voor mijn teksten ben ik altijd schatplichtig aan anderen. Vroeger was dat Greet Vissers, nu werk ik samen met Bart van den Eynde. Ook van de acteurs krijg ik heel veel terug als ik aan de tekst werk. Die dialoog, eigen aan het werken in het theater, is boeiend, maar toch geeft het je een ongelooflijk goed gevoel om iets goeds op papier te krijgen. Het blijft ook, terwijl theater het van het moment moet hebben. Ik vind het fascinerend om te zien hoe een tekst kan loskomen van een enscenering en een eigen leven gaat leiden, ook in vertaling.
12 9®B etcetera 88
Auteur Paul Demets
Publicatie Etcetera, 2003-09, jaargang 21, nummer 88, p. 11
Trefwoorden roets • cesario • twaalfde • orsino • hertog • nacht • personages • teksten
Namen Alosja • Bart Moeyaert • Bij Cantecleir • Bij Cyrano • Blauw Vier • Cesario Ja • Door • Dostojevski • Edmond Rostand • Filip Vanluchene • Galileo en Ongelikt • Golven • Gravin Olivia • Ignace Cornelissen • Illyrië • John Steinbeck • Josse de Pauw • Jur van der Lecq • King Lear • Kopergietery • L'Aiglon • Laika • Liefde • Macbeth • Mieke Versyp • Napolejong • Napoleon • Orsino • Paul De • Paul Pourveur • Peter de Bie • Rostandbewerking • Sebastian • Shakespeare • Twelfth Niglit • Villainour • Viola • Vlaanderen
Development and design by LETTERWERK