Date 1986-12-02

Publication De Standaard

Performance(s) If pyramids were square

Artist(s)

Company / Organization Plan K

Keywords square • kasimir • perspectief • renaissance • spuwend • welbepaald • ricardi • abstract-esthetische • spanningslijn • scharenconstructie

Plank K onderzoekt perspectiefwetten: "If pyramids were square"

BRUSSEL -- Na een lange afwezigheid presenteert Plan K een nieuwe productie, If pyramids were square, in haar oude suikerraffinaderij in de Manchesterstraat, Molenbeek. Niet zonder enige trots vermelden zij wel dat de wereldpremière plaatshad in Mexico. De groep heeft ook een internationaal karakter: muziek van de Newyorker Peter Gordon, scène-acrhictectuur van de Duitse schilder Marin Kasimir, regie van de Belg Frédéric Flamand, en ook dansers en andere medewerkers hebben allerlei nationaliteiten.

De enigmatische titel dekt een eerder programmatische opzet om de ontstaansgronden van het perspectief in de renaissance -- een methode om de ruimte in een welbepaald raster te vatten en het leven te organiseren -- te onderzoeken en na te gaan hoe de opeenvolgende revoluties in de maatschappij en in de beeldproductie ertoe geleid hebben dat het eenheidsscheppend perspectief niet meer afdoende blijkt om de centrale dimensie van snelheid en informatica die het leven nu beheerst, te vatten. Welke opzet kan nu -- op de manier waarop Da Vinci de mens zijn plaats gaf binnen een cirkel en een vierkant in zijn beroemde tekening -- het "perspectief" zijn dat een nieuwe renaissance inluidt?

De vraag is interessant genoeg, maar heeft jammer genoeg de soms erg mooie voorstelling opgesloten in een zeer nauw theoretisch carcan. Ze heeft wat te veel het karakter van plaatjes bij praatjes om er echt in te slagen een eigen spanningslijn op te bouwen, die het losse beeldmateriaal samenhoudt. Hoewel daar enkele zeer mooie contrasten in zitten.

Aangrijpend is bv. Een van de eerste "tableaus" waarin een rasterperspectief op de achterwand geprojecteerd wordt. Een naakte man dans binnen de lijnen een zeer tumultueuze dans met de rug naar het publiek, terwijl de andere vier dansers bewegen rond een houten stellage van Kasimir die trapvormig omhoogloopt. Het geheel ordent zich geleidelijk aan, eindigt ten slotte in een prachtige compositie waarin de mans zich naar het publiek keert en met omhoog geheven armen een vierkante kader langzaam heen en weer wentelt in het perspectiefraster, terwijl rond hem de vier anderen een Botticelli-achitge vrolijke rondedans uitvoeren. Deze symboliek komt op het einde van de voorstelling terug wanneer we de vijf dansers elk aan een driftig flikkerend strepen en tekens spuwend televisietoestelletje zien zitten en het kader, in een lichtgevende versie ditmaal, weer opduikt om een ‘ontredderde?) man te omlijsten.

Tussen deze twee beelden door wordt het lijnenperspectief ontbonden, worden de bewegingen meer gespannen en sneller; Centraal hierin staat een panelenschilderij van Kasimir dat -- zoals heel veel van zijn ander werk -- op een heel eigenaardige manier door de vernuftige scharenconstructie waarop de panelen gemonteerd zijn, verschillende beelden tegelijk kan laten zien van een grootstad waaruit het centrale gezichtspunt geëlimineerd is. Rasters en filmbeelden completeren deze versplintering van de compositie.

Een extra probleem dat de voorstelling ongewild aan de orde stelt is de moeilijkheid om een multimediaal spektakel op te zetten, waarbij alle onderdelen evenwichtig op elkaar inspelen. Vooral de choreografie lijkt tussen de grote momenten van de voorstelling in een beetje het zwakke broertje. De combinatie tussen de sterke (gelaats-)expressiviteit van Ludovica Ricardi bv. -- zij het dan dat dit ten dele functioneel is als citaat van ee historische imagerie- van de nogal abstract-esthetische opzet van het geheel, doen af toe nogal vreemd of zelfs onlogisch aan. Dit onder andere maakt If pyramids were square een zeer interessante, maar niet steeds zeer bevredigende voorstelling.

PIETER TJONCK