Date 1986-12-05

Publication De Standaard

Performance(s) Shakespeare dringend gezocht

Artist(s) Lamers, Jan Joris

Company / Organization Maatschappij Discordia

Keywords bons • dramaturg • shakespeare • ritter • dene • intendant • lamers • voss • akteurs • schouwburg

Maatschappij Discordia met Kipphardtkomedie

LEUVEN -- Shakespeare dringend gezocht is een komedie van de Duitse auteur Kipphardt. Ze staat stijf van situatie-komedie-truuks, met een enorm aantal personages om een nogal simpel verhaaltje te vertellen: ergens in Oost-Duitsland loopt een gewetensvolle dramaturg van een schouwburg het vuur uit zijn sloffen om de toneelschrijfkunst een nieuw elan te geven door een open prijsvraag. De intendant van de schouwburg daarentegen, een verstokte bureaukraat, is enkel geïnteresseerd in zijn carrière. Belaagd door allerhande nepschrijvers stuurt de dramaturg per vergissing de man wandelen, die hij even tevoren de "nieuwe Shakespeare" achtte. Begint daarna een wanhopige zoektocht om de verbolgen auteur terug te vinden, waarbij de dramaturg en passant door de intendant ontslagen wordt, in een psychiatrische inrichting belandt, zich verlooft met de sekretaresse van de schouwburg en door haar weer afgewezen wordt ter wille van zijn nogal turbulente naspeuringen in een boksring enzovoort enzovoort.

Het stuk behoort door zowat twintig akteurs gespeeld te worden en ongeveer twee en een half uur te duren. Discordia doet het met drie akteurs, Eljon, De Koning en Bons en een regisseur, J.J. Lamers. Van alle slappe wanden blijft alleen een tafeltje, twee vuile deuren (uit de afgebroken repetitieruimte van Onafhankelijk Toneel), een kroonluchter zonder duidelijke funktie en drie ouderwetse leren zetels over, en het hele verhaal wordt dan ook nog eens op anderhalf uur afgehaspeld. Het hele stuk oogt als een rommelige repetitie van een amateurgezelschap in een achterkamertje -- alles zelf in elkaar gestoken en net echt, alleen zijn er te weinig akteurs zodat de verschillende figuren moeten voorgesteld worden door telkens een ander brilletje op te zetten.

Dat repetitiekarakter van de voorstelling wordt natuurlijk in eerste instantie veroorzaakt door de aanwezigheid van Lamers, die op een kistje en een stapeltje dekens aan de rand van de scène toekijkt. Hij volgt de tekst, speelt af en toe souffleur en maakt hier en daar een kleine opmerking over de "logika" van de voorstelling.

Als de dramaturg zich b.v. met champagne zit te bezatten in een café, omdat hij denkt dat hij de auteur heeft gevonden, wordt hem uiteraard een enorme rekening geprezenteerd die hij niet kan betalen omdat hij dol van vreugde zijn portefeuille weggaf aan een muurbloempje dat de schrijver kent. Bons, als kelner, zegt dan: "Het is 690", waarop Lamers opmerkt dat de mensen in België de omvang van dat bedrag (in gulden) niet kunnen inschatten. Bons herneemt de scène: "Twintigduizend".

De dubbelzinnigheid van de situatie is dan kompleet geworden, want enerzijds wordt hier (misschien niet met opzet) gedemonstreerd hoe dit stuk ophangt aan dat soort "vondsten", en anderzijds doorkruist hier het spelen van de repetitie het repeteren zelf -- of toch ten minste het bijwerken -- van het stuk.

Het procédé werkt op de duur dolkomisch, het in razende vaart afraffelen van de tekst, het frenetieke brilletjeswisselen en de plotse breuken in de voorstelling als er ingehaakt wordt op toevallige gebeurtenissen buiten (de gordijnen van de zaal waren opengeschoven, zodat de akteurs door alle voorbijgangers gezien konden worden) of op scène veroorzaakt pure slapstick die de eigenlijke komedie -- een echte draak eigenlijk -- volledig overvleugelt. De ironische nonchalance en stunteligheid, de onbehouwen tekstbehandeling vormen de eigenlijke inhoud van deze voorstelling, en zijn op hun manier ook een kommentaar op dit soort komedie.

Shakespeare dringend gezocht is een voorstelling die sterk herinnert aan de ongenadige behandeling die Hedda Gabler onderging in Jan Decortes Op een avond in, hoewel de verbale virtuositeit van de akteurs bij Discordia hen in staat stelt om ondanks de korte duur de héle tekst er door te jagen.

Discordia is vanavond en morgenavond in de Monty te Antwerpen, met "Ritter, Dene, Voss" van Thomas Bernhardt en "Lady Windermere's Fan" van Oscar Wilde, en maandag en dinsdag in teater Arena te Kortrijk met "Shakespeare..." en "Ritter, Dene, Voss".