"In Eden" komt niet tot eenheid
ANTWERPEN -- In Eden van Jan Roets is een inhoudelijk en vormelijk vrij ambitieus projekt: het vormgeven van de onpeilbare kloof tussen enerzijds "Eden", te begrijpen als een toestand van gelukzaligheid, en anderzijds de armzaligheid van het dagelijks leven waarin op een stumperige manier een fraktie van dat geluk doorbreekt als een plots ogenblik van ontroering.
Het is een voorstelling van lijden, dwaling en geluk die minstens vanaf Plato het Westers gedachtengoed hardnekkig achtervolgd heeft. Een materie dus die in onze tijd moeilijk nog met een "flou artistique" kan benaderd worden. Als je hoge eisen stelt aan je publiek -- en de (vrij verwarrende) veelheid van middelen die Roets aanwendt, samen met de uitermate "open" struktuur van het stuk doet dat veronderstellen -- dan moet je ook iets meer te bieden hebben dan een artistiekerige collage van beelden, bewegingen en teksten. Het vereist m.i. een sterke beheersing en ekonomie van de middelen die je als teatermaker ter beschikking staan, in het besef dat je zeker niet de eerste bent die het tema aansnijdt.
Roets is uitgegaan van beelden op romaanse kapitelen, waaruit hij met Mia Van Roy, Jolente De Keersmaecker en Ludo Van Passel een sterk repetitief getinte bewegingstaal gepuurd heeft Later werd daar dan tekst en muziek, en een decor van Stijn De Witte aan toegevoegd. Soms geeft het samenlopen van die elementen een mooi resultaat, o.a in scène III waar het kontrast tussen de zuivere zang van een nogal eterisch voorgestelde Rolande Van der Paal en het gekras in het duister van twee zangers met relatieproblemen vrij overtuigend is. Maar op andere momenten zijn zweverigheid, onduidelijkheid en een irritant soort tweedehands-expressionisme in de tekst troef.
En dan begint ook een onoordeelkundig, nogal modieus gebruik van herhaling sterk in de kijker te lopen. Monotone repetitie werkt goed als je het partikuliere van een gewone handeling zichtbaar wil maken, maar is onbegrijpelijk als je net een plotse aandrift (meisje vliegt jongen om de hals) in de verf wil zetten.
Een nogal onevenwichtige voorstelling dus, die een grote bereidheid vergt om mee weg te dromen, en er niet echt in slaagt om disparate invloeden (van Maguy Marin tot misschien zelfs Butoh-dans) en teatrale middelen tot een overtuigend geheel samen te brengen. Ondanks het schitterend scènebeeld van een desolate woestenij met rode plassen (bloed?) dat herinnert aan beelden van Tarkovski, en enkele goede scènes.
"In Eden" van Jan Roets is nog vanavond te zien in de Singel te Antwerpen, Rode Zaal, om 20 u.
