Date 1988-03-02

Publication De Standaard

Performance(s) Hugo Claus/Eugène Scribe

Artist(s)

Company / Organization Maatschappij Discordia

Keywords claus • scribe • eugène • serenade • eau • reiger • verre • rekonstrueren • myte • ontzettende

Discordia ontdekt: mot in Hugo Claus' myte: "Hugo Claus/Eugène Scribe"

BRUSSEL - Wie verwacht had dat Maatschappij Discordia voor haar Kaaiteater-produktie Hugo Claus/Eugène Scribe een rechttoe-rechtaan lezing zou geven van De dans van de reiger of Serenade, kwam bedrogen uit. In de voorstelling werden Clausfragmenten onderbroken door fragmenten van Le verre d'eau van Eugène Scribe, een toneelauieur en librettist uit de 19de eeuw. Die fragmenten werden gewoon afgelezen van bladen die her en der over de scène en tegen het balkon van de Beursschouwburg opgehangen waren. Dat laatste zorgde voor een vertoning op zich: tegen elkaar gedrumd tuurden alle akteurs zo ingespannen naar de verre tekst, dat het burlesk werd.

Alles samen levert dat een ontzettende verwarring op, die op de premiere dan nog koel geregistreerd werd door een fotograaf die kriskras over de scène rondwandelde en doodgemoedereerd de beste plaatsjes uitkoos om een kiekje te nemen. Net als bij een generale repetitie dus. De nood aan een formele, afgewerkte voorstelling werd duidelijk niet gevoeld.

De personen uit de Dans van de reiger zijn nog min of meer te herkennen in een akteur: moeder Frieda Pittoors, zoon Jan-Joris Lnmers, vrouw Annet Kouwenhoven en minnaar Titus Muizelaar. In Serenade raakte ik de draad op een bepaald ogenblik kwijt. Het stuk werd een ontzettende taalbrij waarin heen en weer gesprongen werd van het verhevene naar het meest laag-bij-de-grondse, van het goddelijke naar het anale. De akteurs deden weinig moeite om die brij te struktureren. Hele fragmenten werden gewoon uitgespuwd met een ontzettend radde tong, b.v. in het eerste fragment dat Frieda Pittoors brengt.

In Le verre d'eau was het verhaaltje wel min of meer te volgen, maar het totale gebrek aan inkleding reduceerde het tot een door het publiek te rekonstrueren raadseltje. Bij die rekonstruktie was de totale voorspelbaarheid van deze hofintrige de leidraad. Grappig was de typische manier waarop de Discordia-akteurs elk voor zich met deze moeilijke opaave worstelden. Als klap op de vuurpijl haalde Lamers plots een toneelkijker uit zijn zakken om de teksten op het balkon op zijn gemak te kunnen lezen. Waarmee de relatie tekst-akteur-publiek helemaal op zijn kop stond, want wat normaal voorgekauwd en verwerkt is voor de toeschouwer, moest hij nu zelf via de stuntelige akteurslezing gaan rekonstrueren.

Hutsepot

Je vraagt je natuurlijk af waarom Claus gekombineerd werd met een nogal obskure 19de-eeuwse schrijver en waarom het geheel dan nog ingedikt werd tot een onoverzichtelijke taalhutsepot. Het lijkt erop dat in het maakproces van de voorstelling een stijgende verbazing is ontstaan over de aard van Claus' schrijven: de ontdekking dat zijn overrompelende woordenvloed een voortdurend herkauwen is van verhaaltjes die zo oud zijn als de straat. De lezing leidt tot de ontdekking, niet van een nieuw, maar een verbazingwekkend bekend geheel van citaten. De mot die in de myte zit. De groep staat er dan ook een beetje bij van "zie eens wat we hier nu hebben". Net als bij Scribe ben je na het doorworstelen van het stuk niets wijzer geworden, de tema's en formuleringen zijn overbekend.

Het zit hem bij Claus dan ook in de "vertaling" en de nogal onortodoxe manier waarop hij al zijn elementen in een eigen wereld integreert. De vraag rijst dan ook of men Claus recht doet.

Nog te zien vanavond, morgen en overmorgen in de Beurschouwburg, A. Ortstraat Brussel, om 20 u. 30