Date 1988-10-13

Publication De Standaard

Performance(s) La maladie de la mort

Artist(s) Gerrit Timmers

Company / Organization Nationaal Fonds

Keywords daniëls • pauline • janssen • histoire • tekst • nauwkeurig • abstrakte • intercession • adresserait • u-vorm

Man betaalt vrouw voor liefde: Marguerite Duras staat voorstelling toe

LEUVEN - "La maladie de la mort" van Marguerite Duras vertelt het verhaal van een man die een vrouw betaalt om 's nachts bij hem te slapen om te ontdekken wat het is om lief te hebben. Dat verhaal wórdt verteld in de voorwaardelijke wijs, als door een andere man -- al is het hijzelf -- die in de U-vorm zijn ervaring onder woorden brengt en daarmee tegelijk de onoverbrugbare afstand bezegelt die hem scheidt van de vrouw en zijn onvermogen tot liefhebben, de ziekte van de dood, in de tekst werkelijk maakt.

Duras is heel expliciet over de manier waarop de tekst eventueel zou moeten opgevoerd worden. De man mag nooit rechtstreeks spreken, mag geen toneel spelen, mag enkel de tekst voorlezen. "Celui dont il est question dans l'histoire ne serait jamais représenté. Même lorsqu'il s'adresserait à la jeune femme, ce serait par l'intercession de l'homme qui lit son histoire." De vrouw daarentegen spreekt voor zichzelf, en ligt op uitgespreide lakens op het podium, terwijl de man er in wijde cirkels rondloopt.

De voorstelling die Tom Janssen en Pauline Daniëls in een regie van Gerrit Timmers van dit stuk brengen, volgt die aanwijzingen nauwkeurig; het is trouwens de eerste enscenering die de toestemming kreeg van Duras om opgevoerd te worden. De Nederlandse groep "Nationaal Fonds" bracht ze in 't Stuc.

De voorstelling is goed in elkaar gestoken. In de kleine details en variaties in de manier waarop Janssen zijn tekst leest (de manier waarop hij het boekje gebruikt om de vrouw soms niet te zien b.v.), volgt hij nauwkeurig de variaties in de lange, monotone en abstrakte tekst. De verhouding tussen de man en de vrouw wordt bij de aanvang van het stuk door het behoedzaam om elkaar heen draaien met een onderzoekende, verleidende, afwijzende blik mooi aangegeven.

Dit is een zeer goed gemaakte voorstelling. Achteraf bekruipt je wel de vraag welke zin het heeft om dit stuk op te voeren. De konkrete invulling door twee akteurs, twee lichamen van de tekst, kan moeilijk iets meer zijn dan een verarming, een reduktie van de spanning die in het abstrakte (je weet niets van man noch vrouw, je hoort enkel hun woorden) universum van de tekst tot het einde voelbaar blijft. Zeker als Pauline Daniëls begint te dansen, hoe goed dat ook gedaan is en hoezeer het ook "klopt", het mobilizeert een andere gevoeligheid dan die voor de tekst bij de toeschouwer.