Date 1990-04-21

Publication De Standaard

Performance(s) Sigmaringen (France)

Artist(s) Daniel Benoin

Company / Organization

Keywords sigmaringen • laval • brinon • luchaire • céline • france • jean-paul • kasteel • verkeerd • doriot

"Sigmaringen (France)" is staaltje vakmanschap van Daniel Benoin

BRUSSEL -- Sigmaringen (France) van auteur en regisseur Daniel Benoin is een breeds opgezet spektakel met 27 akteurs in een reusachtig decor van de Franse Comédie de Saint-Etienne.

Wat je in filmtermen een superproduktie zou noemen. Het is een licht geromanceerd verslag over het verblijf van de resten van Het Franse Vichy-regime op het eind van de Tweede Wereldoorlog in een Duits slot van de Hohenzollern. Een tijdelijk stukje Frans grondgebied buiten de grenzen om "de belangen van de Franse natie te verdedigen", terwijl De Gaulle met zijn troepen al in Parijs zat.

De historische feiten -- waarvoor jarenlang onderzoek gedaan werd -- zijn ingebed in een dubbel kaderverhaal. Een groep toeristen die in 1990 het kasteel bezoekt, botst er op een suppoost die Fransman blijkt te zijn, een veteraan van het Sigmaringen-regime die nooit naar Frankrijk terugkeerde. In een gesprek met een jongeman rakelt hij eerst weerspannig, maar dan met steeds grotere overtuiging, oude herinneringen op.

Op hetzelfde ogenblik begint op het toneel de rekonstruktie van de historische gebeurtenissen. Hier vertelt Benoin het verhaal van een tweederangs kineast, Raymond Soubise (Stéphane Jobert), die het maken van een film over Sigmaringen als zijn kans op een grote doorbraak ziet.

Hij bracht een jong meisje het hoofd op hol met zijn idiote plan. Dat meisje, met de ridikule artiestennaam Edith Lamour (Martine Logier)kan zowat model staan voor alle mensen die in de oorlog niet zo goed wisten wat nu "juist" en "verkeerd" was, maar niet wezenlijk betrokken waren bij de aberraties van de nieuwe orde.

Soubises sentimentele verhaaltje integreert moeiteloos de echte gebeurtenissen op het kasteel. De suggestie is overduidelijk: de kwaadaardige teatraliteit van de nieuwe orderegimes eindigt als een slechte vaudeville. Iedereen tracht wanhopig de oude schijn op te houden, maar in het laatste bedrijf komen de werkelijke motieven van deze marionetten aan de oppervlakte: geld en machtshonger schuilen achter hun idealisme.

Even flakkert bij het Ardennen-offensief de hoop op dat het tij zal keren, maar na de moord op kollaboratie-leider Doriot in Frankrijk pakt iedereen zo snel mogelijk de biezen. Wat de oude premier van het regime, Laval (Gilles Segal) en de schrijver Céline (Jean-Paul Farré) al van in het begin voorzien hadden, vindt zo zijn beslag.

Benoin koncentreert al zijn aandacht op een aantal protagonisten, zoals Laval, Céline, en de "ministers" De Brinon, Darnand, Déat, Luchaire, Le Vigan en onze Degrelle. De man kent duidelijk zijn vak: voortdurend weet hij het scènebeeld en de aktie zo te sturen dat het spel onderhoudend, amusant en boeiend is, en zijn boodschap tegelijk op een bijna terloopse wijze meegegeven wordt. Hij wordt daarin uitstekend gediend door vooral François Chaumette als De Brinon en Jean-Paul Shintu als Luchaire. Je verveelt je werkelijk geen moment.

Subtiel

Hoe goed en professioneel het allemaal ook gedaan is, toch moet je vaststellen dat het procédé intellektueel niet echt eerlijk is. De regisseur wil zijn kijkers overdonderen, overtuigen, meeslepen op emotionele gronden, en gebruikt daarbij af en toe de grove borstel. Geen middel wordt geschuwd om te illustreren hoe bedenkelijk al deze mensen wel waren, het historisch materiaal wordt subtiel bijgestuurd om allerlei dingen te suggereren. Je moet wel gek zijn als je een van de protagonisten sympatiek vindt.

Benoin schijnt er zich niet van bewust te zijn dat zo'n werkwijze de waarachtigheid van wat hij wil vertellen al bij voorbaat ondergraaft. Hij gunt zijn kijkers geen kans om een gefundeerd oordeel te vormen. Hij gebruikt met andere woorden dezelfde middelen als de mensen die hij aan de kaak wil stellen. Het kan verkeren. Wat niet wegneemt dat de voorstelling zeer de moeite waard is, al was het maar omdat je dit soort grootschalige produkties, gebracht met uitstekend vakmanschap, maar zelden ziet (en dan ook vergeet wat daar zo gemakkelijk verkeerd mee gaat).

Nog te zien in hel Théâtre National, Rogiercentrum, 1210 Brussel tot en met 24 april, behalve op maandag, telkens om 20 u. 15, behalve zondag om 15 u. Reservaties: 02-217.03.03.