Date 1991-10-01

Publication De Standaard

Performance(s) Krapp's laatste band

Artist(s) Schoenaerts, Julien

Company / Organization

Keywords krapp • herbeluisteren • autentiek • patos • band • akteur • goedkope • bespiegelingen • dubbelzinnigheid • akteurs-autisme

Julien Schoenaerts volgt Samuel Beckett nauwgezet

BRUSSEL -- Samuel Beckett voorzag het stuk Krapp's laatste band van heel nauwkeurige regie-aanwijzingen, die Julien Schoenaerts nauwgezet volgt. En zoals je van een akteur van zijn formaat kan verwachten, doet hij dat met veel "métier", te verstaan als een bijna perfekt illusionisme. Het moet je doen geloven in het samenvallen van Schoenaerts met de in zichzelf gekeerde oude man en zijn bespiegelingen.

Toch "werkt" het niet, en daar zijn twee redenen voor, die elk op hun manier te maken hebben met een veranderde kijkhouding. Er zitten fouten in Schoenaerts illusie; je merkt aan details en vergetelheden (bij het voorlezen een woord zeggen dat pas op de volgende bladzijde te lezen staat, stram naar achter lopen en met gezwinde tred terugkeren), het vooraf bedachte, het hopeloos illusoire ook van dit akteurs-autisme (de term is van S. Hertmans). Maar evengoed merk je dat het avantgardisme van Beckett niet meer kan gespeeld worden zoals het de auteur zelf voor ogen stond zonder in goedkope patos te vervallen.

Terwijl de tekst in se geen schuld treft. Integendeel, hij is een sterke metafoor voor een autentiek ervaringsmoment. Elk jaar spreekt Krapp op zijn verjaardag een band in met bespiegelingen over het voorbije jaar. Op zijn 69ste luistert hij naar een dertig jaar oude band, met het relaas van het einde van een liefdesgeschiedenis. Alle details, de onverwachte herinnering, kunnen alleen maar het besef versterken dat die ervaring onherroepelijk van hem vervreemd is.

De nauwgezette archivering krijgt in dat licht een wrange bijsmaak: het herbeluisteren blijkt ook een stukbeluisteren van dat ene ongrijpbare poëtische moment. Die vaststelling doet Krapp er van afzien nog een nieuwe band in te spreken.

Het is aannemelijk dat dit stuk twintig jaar geleden nog gespeeld kon worden zoals Schoenaerts het nu doet: zonder dubbelzinnigheid Krapp "zijn". Maar, om met Peter Brook te spreken, teater dat niet steeds zijn middelen vernieuwt is "deadly", al was het ooit springlevend.

De aanwijzingen van de auteur ten spijt wordt de tekst hier verraden. De ironie van de akteur, het feit dat hij nu eenmaal niet is wie hij speelt, kan je niet meer klakkeloos negeren. Je zou zelfs kunnen argumenteren dat die dubbelzinnigheid, dat de akteur nooit met zijn tekst samenvalt en hem dus altijd wel op een of andere manier reduceert, "stukleest", een biezondere verwantschap vertoont met de manier waarop Krapp zijn eigen herinneringen vernietigt door ze te herbeluisteren.

Dat soort reflektie over het akteur-zijn zou bij voorbeeld een weg kunnen zijn om het autentiek moment van Becketts tekst nu op een autentieke manier over te brengen, zonder goedkope patos.

Op 10, 11 en 12 oktober in kultureel centrum Strombeek, Grimbergen. Reservatie: 02-267.41.56.