Date 1992-01-25

Publication De Standaard

Performance(s) Immer das selbe gelogen

Artist(s) Vandekeybus, Wim

Company / Organization Ultima Vez

Keywords hangmatten • wegener • onsamenhangend • vez • ultima • mannen • melancholie • eierdozen • wichten • hangmat

Weemoed en vitaliteit bij Vandekeybus

ANTWERPEN -- Met Immer das selbe gelogen trekt Wim Vandekeybus met zijn .gezelschap Ultima Vez overvolle zalen in deSingel, en dat zal wel niet anders zijn als hij later op het jaar elders in het land op toernee gaat. Het sukses is verdiend: Vandekeybus is een van die mensen die nagenoeg uit het niets een wereld tevoorschijn kan toveren, waarin de spanning van het dansen bijna fysiek voelbaar wordt en prachtige beelden oplevert.

In zijn jongste voorstelling komt daar nog een element bij. Door korte fragmenten waarin de dansers een verhaaltje vertellen, door stukjes film en door bandopnames worden de dansers menselijker, krijgt hun verschijning allerlei boventonen waardoor ze meer worden dan de wilde waaghalzen die je in Vandekeybus' vroegere voorstellingen zag. Er hangt over de voorstelling tegelijk een sfeer van uitbundige vrolijkheid en dromerigheid, een melancholie over zoveel mooie verhalen die misschien wel nooit zullen uitkomen.

Die sfeer wordt ook versterkt door het verschil in de manier waarop vrouwen en mannen geprezenteerd worden in de voorstelling. Het zijn twee onderscheiden groepen, de mannen meer kameraden, de vrouwen meer een troep gekke wichten, die er behagen in scheppen de mannen te plagen. Een van de allermooiste momenten in de voorstelling is die waarin drie vrouwen in grote hangmatten boven de scène wiegen, terwijl de mannen eierdozen aanbrengen om ze op te stapelen. De vrouwen maken hun precieze werkje bijna onmogelijk door vanuit de hangmat aan hun haren te trekken of meppen uit te delen.

De voorstelling zit vol van dat soort grappige, maar spannende situaties, en het zou bijna onbegonnen werk zijn om ze alle te beschrijven. Als je ze onder een noemer zou willen plaatsen, dan denk je eigenlijk aan nog het meest aan circus-spektakel. Het burleske, de clownerie die hand in hand gaan met meer melancholische momenten. Ook de scenografie, niet veel meer dan enkele opgehangen stoelen, drie hangmatten en een reusachtig tapijt van aan elkaar gestikte jurkjes, houdt voortdurend verrassingen in petto door het onverwachte gebruik of de inventieve belichting.

Onsamenhangend

Inspiratie voor deze voorstelling haalde Vandekeybus uit een ontmoeting met een oude man, Carlo Wegener, in Hamburg in 1987. De teksten en liedjes zijn van hem, en werden door Peter Vermeersch van X-legged Sally op muziek gezet. Dat geeft er een onverwachte heftigheid aan, die iets van de vitaliteit van deze oude man oproept. Ook de filmbeelden brengen, als een huldebetoon bijna, de man in beeld. De zachte melancholie van de voorstelling is dan ook wellicht niets meer of minder dan de teatrale vertaling van wat deze ontmoeting bij Vandekeybus opgeroepen heeft.

Dat maakt de voorstelling de moeite waard om gezien te worden. Maar helemaal bevredigen doet ze eigenlijk niet. Het clowneske is ook de achillespees van de voorstelling. Maar al te vaak kan Vandekeybus niet stoppen op het moment dat een dans of een beeld een grote intensiteit bereikt heeft. Er moet altijd nog wel een geinigheidje bij, al te veel wordt er naar de gunst van het publiek gedongen. De essentiële dingen die Vandekeybus kwijt wil -- de konfrontatie met de oude Wegener als spil van de voorstelling -- worden meer dan eens bedolven onder een vracht weliswaar spitante vondsten.

Ze "veraangenamen" de voorstelling, maar maken ze nogal onsamenhangend en overdadig. In dezelfde lijn kan je ook opmerken dat er, puur koreografisch, weinig vernieuwing te bespeuren valt. Hoewel de nadruk in deze voorstelling veel minder ligt op het spelen, op een puur instinktief-lichamelijke manier, met gevaar, duiken patronen zoals het tegen elkaar oplopen of met volle gewicht op de grond neerstorten toch op bijna identieke manier weer op. Het zou jammer zijn als Vandekeybus hetzelfde pad opgaat; als een Edouard Locke, die voorstelling na voorstelling, dezelfde halsbrekende sprongen opvoert in zijn stukken, zonder fundamenteel veel nieuws toe te voegen.

De voorstellingen in DeSingel zijn uitverkocht, maar vanaf eind februari is "Ultima Vez" te zien op verschillende plaatsen in Vlaanderen.