Date 1992-05-23
Publication De Standaard
Performance(s) Bones in pages
Artist(s) Teshigawara, Saburo
Company / Organization
Keywords teshigawara • gekortwiekte • boekenwand • vogel • schoenen • tafeltje • gaas • letargie • sentimentaliteit • armzwaaien
Intrigerende momenten in flauw verhaal
De voorstelling is letterlijk en figuurlijk als een cirkelgang opgevat. De scène is een gesloten doos, met een gaas tussen publiek en doos, zodat je naar de danser als naar een vogel in een kooi kijkt.
Hét symbool van de voorstelling is trouwens een gekortwiekte kraai, die daarom het geweld van de voorstelling wel over zich moet laten gaan.
Links hangt de wand vol met een strak patroon van openwaaierde boeken, waartegenaan een tafeltje met gebroken glazen. Daar begint de voorstelling: de daser richt zich op van het tafeltje, onder klokkegelui, dat al snel ontaardt tot hels lawaai. De aanvankelijke letargie wisselt ook dramatisch: het bewegen wordt hoekig, schokkend, en snel. De vreemde verdraaiingen van het lichaam doen meer dan eens aan een slecht gehanteerde marionet denken, terwijl armzwaaien, plotse verschuivingen in evenwicht en razendsnelle pirouettes dan weer een virtuoos eklektisch spel met oosterse gevechtstechniek en klassiek ballet laten zien. Een uitgekiende belichting voegt waar nodig sfeer toe.
Nog een wijziging in de klank -- nu naar een langoureus vioolconcerto -- begeleidt een zoektocht langs de boekenwand. Pas dan komt Teshigawara naar het midden van de scène, in de achtergrond, waar hij een ritueel met plechtige armzwaaien opvoert.
Het ogenblik is aangebroken waarop hij in een enorme stroom dicht opeengepakte, breed naar voren uitwaaierende, massa lege schoenen stapt.
Raffinement
Maar daar breekt ook het helse lawaai weer los. Woede schijnt zich meester te maken van de danser. Hij, voor wie geen plaats is tussen de schoenen, slingert ze wild weg naar het publiek. Maar door het gaas vallen ze weer terug. De cirkel is met deze vruchteloze woede rond: de danser keert, met de vogel op zijn rug, naar het tafeltje terug, en verzinkt weer in letargie.
Als scenario is dit soort expressie-dans nogal patetisch: door te veel te willen zeggen, door een diepere waarheid te willen belichamen over de samenleving, mis je natuurlijk elke specifieke, en dus kontradiktorische beleving. De sentimentaliteit loert om de hoek. Tenminste, zo komt het toch over.
Maar waar sentimentaliteit en patetiek bij ons al snel samenvallen met wat gemeenlijk ook slechte smaak wordt genoemd, zie je hier een biezonder geraffineerde estetiek van beelden en bewegingen, met een grote zorg uitgewerkt. Precies dat raffinement laat de beelden elk op zich veel meer suggereren dan wat de globale struktuur van de voorstelling schijnt aan te duiden.
Een beeld als honderden schoenen in een stroom geeft een veel interessantere suggestie van wat massifikatie is dan de voorstelling als geheel. De werking van de boekenwand:
Teshigawara is misschien een demonstratie van het populair gezegde dat kunstenaars zelf niet weten wat ze doen of vertellen. Maar een beetje zicht op de zaak houden zou toch moeten kunnen, wil je niet, zoals hier, je eigen werk ondergraven door het op te hangen aan nogal flauwe algemeenheden zoals het beeld van de gekortwiekte vogel.
Nog te zien vanavond in