Date 1992-09-22

Publication De Standaard

Performance(s) Kartonnen dozen

Artist(s) Lanoye, Tom

Company / Organization

Keywords lanoye • dozen • kartonnen • liedjes • boek • vlaamse • herkennen • huiskamerkokon • one-man-show • oubolligheid

"Kartonnen dozen" op de planken

BRUSSEL -- Afgelopen weekend ging de teatervoorstelling Kartonnen Dozen van Tom Lanoye, naar zijn gelijknamige boek, in première. Lanoye ging met zijn boek al eerder de boer op onder de noemer "avondvullend literair variété". En dat is het in essentie gebleven, al is er een klein decor van karton en een minuskuul achterdoek, en al zingt Lanoye nu ook enkele liedjes met een ondersteunende klankband.

Het verhaal draait om de liefde voor een jongen, Z., die de schrijver overviel in zijn puberteit. Maar voor hij daar aan toekomt, schetst hij zijn hele jeugd-entourage. Verhalen over een wereld waarin nog veel verhaald werd, met "peet Germaine" als absolute uitblinker. Verhalen over zijn moeder en het belang van proper ondergoed, over masturberen, over de school en een leraar die iets met de Vlaamse Beweging had (Van Wilderode is niet moeilijk te herkennen), over die Vlaamse beweging enzovoort enzovoort. Na de pauze passeert zijn wedervaren met Z. de revue, en hij eindigt met het verhaal over zijn afscheid van Z.

De manier waarop Lanoye de tekst zelf ensceneert, is vooral leuk omdat hij de sentimentaliteit en patetiek, maar ook de echte ontroering, vaak ironisch en grotesk beschreven, door zijn druk gestikuleren en de smartlap-kwaliteit van de liedjes nog meer in de verf zet.

Die overdrijving, vaak op het kitscherige af, schept een grote afstand tegenover het waarschijnlijk sterk autobiografisch getinte verhaal, en daarmee wordt een larmoyante toonzetting van het simpele liefdesverhaal vermeden. Dat hij op het einde het publieke oproept om de eigen vergeten liefdesgeschiedenissen ook weer op te diepen en bij te schrijven in zijn boek, vormt een stijlbreuk. Die "echt gemeende" afsluitende woorden gaan plots vals sentimenteel klinken.

In tema en middelen blijft de voorstelling beperkt tot de one-man-show, het sappig vertellen dat zo dicht mogelijk aansluit bij het originele beleven (de vele dialekt-woorden, -klanken en -uitdrukkingen moeten dat ongetwijfeld benadrukken) waarin iedereen zich kan herkennen. Met alle navelstaarderij en stilistische oubolligheid vandien. Echt nieuw is dat niet. In de voorstelling van Vlaamse schrijvers van het Nieuwpoortteater, 3 bics et un pc zag je een zelfde beperking van tekst en stijl tot de huiskamerproporties. Fantasie, taal- en stijlonderzoek blijven in Vlaanderen blijkbaar vaak in de huiskamerkokon hangen. We vergapen ons graag aan ons eigen kleine verdriet.

In tal van kulturele centra en teaters tijdens de komende maanden.