Date 1993-01-21

Publication De Standaard

Performance(s) Een kleine remedie tegen de hoest

Artist(s)

Company / Organization Vereniging voor de entoesiasten van het reële en universele

Keywords ceulemans • obers • turbiasz • ananas • dijck • vondst • uiteenzetting • philippe • hotel • grand

Waanzin in eetzaal van "grand hotel"

LEUVEN -- Als je de zaal binnenkomt voor de voorstelling Kleine remedie tegen de hoest waan je je dadelijk in de statige eetzaal van een "grand hotel" waar net een feest is afgelopen. De maître d'hôtel -- Boy Raaijmakers van het Willem Breuker Kollektief -- blaast afwezig een partijtje op zijn trompet, tot obers Ryszard Turbiasz en Dirk Van Dijck binnentreden en met die typische mengeling van neerbuigendheid en voorkomendheid, zo eigen aan obers in dit soort gelegenheden ("ze hebben het allenaal wel al eens gezien") het publiek monsteren. De argeloze schrijver, Philippe Ceulemans, die op dat ogenblik de zaal betreedt, zal die vermetelheid bezuren, zo blijkt.

Het begint er in deze voorstelling van de "Vereniging voor de entoesiasten van het reële en universele" in samenwerking met de Toneelschuur Haarlem, al mee dat niemand van het personeel enige aanstalten maakt om de tafel op te ruimen. Als Ceulemans de kaart konsulteert blijkt dat -- op een levende sidderaal na -- niets te verkrijgen is. Dat is slechts een begin van de schermutselingen, die het hele stuk duren en een steeds meer absurde wending nemen.

Ceulemans staat duidelijk model voor de reiziger-schrijver die ervaringen wil uitwisselen met de mensen die hij ontmoet. Maar zo hebben de anderen het allerminst begrepen: hij is de klant, zij zijn de bediende, en aan die duidelijkheid, of aan de waardigheid van de respektieve posities dient door ongepaste familiarileit niet getornd te worden. Omdat Ceulemans daar toch mee begint, beginnen de anderen bijna instinktmatig hem het zwijgen op te leggen, door hem te bedelven onder onzin, bedreigingen en verwijten allerhande, tot Ceulemans finaal zelf ook in radikale nonsens vervallen is. Al blijft hij de buitenstaander.

Een tweede tema dat gaandeweg in de voorstelling sluipt, is hoe de privé-fantazie, de neiging om de werkelijkheid naar de eigen hand te zetten in de verbeelding, elke kommunikatie hoe dan ook betekenisloos en absurd dreigt te maken. De vier akteurs kakelen uiteindelijk door elkaar over hun eigen hersenspinsels, zonder ook maar enige aandacht aan de anderen te besteden.

Het resultaat van een en ander is een voorstelling die meer dan eens uitzinnig hilarisch is. Turbiasz levert een prachtig staaltje van zijn kunnen als hij uiteenzet wat de gelijkenis is tussen een ananas en "fucking rabbits". Wie een flauw mopje verwacht had, wordt verrast door een heldere uiteenzetting over de voortplanting van konijnen volgens een Fibonacci-reeks, die men ook kan terugvinden in de noppen van de schil van een ananas. De spanning tussen het verwachte antwoord en de ongevraagde, absurd-ernstige uiteenzetting is bijna slapstick.

Ondanks al die ongein is de voorstelling niet echt bevredigend. Dat ligt onder andere aan een sterk gebrek aan evenwicht in de akteerprestaties. Van Dijck en Turbiasz zijn duidelijk in hun element en doen op een volgehouden -- en op de duur zelfs wat irriterende -- wijze aan "overacting". De branie daarvoor heeft Philippe Ceulemans als akteur niet echt in huis. Als hij loos gaat, ziet dat er altijd als een nogal krampachtige zotternij uit.

Dat alle akteurs zo wild te keer gaan, en de ene tekstuele of visuele vondst op de andere stapelen, leidt op de duur ook tot een komplete chaos. Maar dan wel op een weinig produktieve manier. Je gaat de voorstelling vondst per vondst verteren, een eventuele samenhang tussen alle gekte is na enige tijd ver zoek. Veel zal er dus allicht niet van bijblijven, maar wegens de vele briljante vondsten is het toch een zeer genietbaar werkstuk geworden.

Nog te zien in Antwerpen in de Monty op dinsdag 26 en woensdag 27 januari, op dinsdag 2 en woensdag 3 maart in het Nieuwpoorteater in Gent en ten slotte van donderdag 4 tot en met zaterdag 6 maart in de Beursschouwburg in Brussel, telkens om 20 u. 30.