BRUSSEL -- Als twee vrienden samenkomen om een avondje te praten en te drinken, dan hebben ze achteraf zelf misschien wel het idee dat het een biezonder genoeglijke avond was. Als Tom Jansen en Josse De Pauw precies zo'n avondje op scène zetten, zonder al te veel opsmuk of stilering, dan kom je af en toe niet meer bij van het lachen. De meid slaan gaat -- zeer herkenbaar -- over het hanig gedrag dat "vrienden-onder-elkaar" tentoonspreiden.
Jawel, de heren houden hun publiek een spiegel voor. En dat is zelfs letterlijk te nemen.
Twee grote lederen fauteuils en een hoopje uitgesmeulde houtblokken (het obligate haardvuur) stellen de woonkamer in huize De Pauw voor. Ze staan voor een achterwand in grote plexi-panelen. Door de belichting werkt die als spiegel van het publiek en als doorkijk naar het achtertoneel waar de vrouw des huizes, Fumiyo Ikeda (ook in werkelijkheid De Pauws echtgenote), zich ophoudt.
Je kan de glazen kast ook lezen als de ivoren toren waar de heren zich in opsluiten. Ver van het dagelijkse tumult zijn ze daar bezig met "de dingen die er werkelijk toe doen", literatuur en vriendschiap. Het grappige daaraan is dat die gespeelde verhevenheid onvermijdelijk omslaat in haar tegendeel.
Als ze pas in de zetels zitten, zijn de mannen nog zo vervuld van nobele intenties over de samenkomst, dat ze niet meer weten wat gezegd. Niet alleen is een triviale opener niet echt gepast in deze sfeer, maar bovendien wil geen van beide op zijn bek gaan. Alle poespas over vriendschap ten spijt, het komt er dan toch maar op aan te scoren tegenover de ander.
We zien twee macho's aan het werk. De vriendschap en de genegenheid, die er heel duidelijk is, stoelt voor een goed stuk op rivaliteit, is er zelfs het noodzakelijke komplement van. Alleen gaan de twee niet ordinair op de vuist, maar wordt het subtieler gespeeld. Wie kent dat gedicht van Lucebert nog van buiten? Wie heeft de mooiste vulpen ("helemaal niet duur", al is dat duidelijk een understatement)? En uit eindelijk: wie heeft de mooiste vrouw?
Voor die hamvraag echt aan bod komt, geven de twee, gezeten in de zetels, wel het beste van zichzelf. Ze dragen elkaar zonder aankondiging een aantal teksten, van Baudelaire, Strindberg, Lucebert en Dylan Thomas voor. Dat is een biezonder mooi fragment in het stuk. Als gehaaide akteurs kunnen ze de teksten feilloos gebruiken om te dialogeren op een heel persoonlijke manier, terwijl ze toch net een slag om de arm houden. Het wezen van lees- en spelplezier wordt hier op een biezonder charmante, bijna achteloze maar toch "juiste" manier gedemonstreerd.
Rivaliteit
Eens Fumiyo Ikeda op het toneel verschijnt, richt alle aandacht zich plots op de vrouw. De twee heren putten zich beide uit in de meest onnozele truuks om haar aandacht te trekken of haar terwille te zijn. Het mekanisme dat hier genadeloos gedemonstreerd wordt, is dat de vrouw alleen maar aanleiding is voor de twee mannen om hun onderlinge rivaliteit en hanigheid bot te vieren.
Ikeda, als Japanse, is perfekt gecast in de rol van de vermoorde onschuld: haar ontegensprekelijke charme werkt als een rode lap op de twee stieren. Als ze bijvoorbeeld een Japans gedicht vertaalt, wordt ze om de haverklap in de rede gevallen door de twee kemphanen die redetwisten of ze nu "het" of "hét" bos moet zeggen, of ze nu in het Frans kan vertalen (dat verstaat die Jansen toch niet) of niet. Als er tussendoor wat gedanst wordt, ontaardt het gesprek finaal, maar wat de drie uit hun hoed toveren aan gekke, maar zeer herkenbare en ontluisterende situaties, is te mooi om hier uit de doeken te doen.
De meid slaan is een ode aan de vriendschap, zeker ook een ode aan de kracht van het akteren. Maar -- en dat maakt de voorstelling zeer genietbaar -- De Pauw en Jansen vergrijpen zich allerminst aan wezenloze sentimentalisering. Integendeel, juist de scherpe kanten en de onhebbelijkheden blijken het zout in de pap van hun relatie te zijn. Bovendien slagen ze erin, onder meer door het gebruik van teksten van anderen en een langzame opbouw van de rivaliteitsgevoelens, een soort opzichtig exhibitionisme te vermijden. De gespeelde situatie ligt niet zo ver af van de werkelijkheid. Als je deze voorstelling ergens mee kan vergelijken, dan nog het best met de films van Eric Rohmer.
"De meid slaan" is nog tot 6 maart elke dag behalve zondag en maandag te zien in de Studio van het Kaaitheater, O.L.Vrouw van Vaakstraat 83 in 1000 Brussel, telkens om 20 u 30. Reservaties: 02-512.14.82.
