Date 1994-12-01

Publication De Standaard

Performance(s) En/en of en/of of of/of ... of is dat te lang • Mademoiselle de Belle-Isle

Artist(s)

Company / Organization Maatschappij Discordia

Keywords ongeval • belle-isle • mademoiselle • herzberg • voorstellingenreeks • handicap • altruïsme • vermommen • relatieportretten • inhuldiging

Kaaiteater opent met bittere lach van Discordia

BRUSSEL -- Uiteindelijk werden dinsdagavond de vernieuwde studio's van het Kaaitheater in Brussel dan toch ingespeeld door de Nederlandse Maatschappij Discordia. Zij brengen En/en of en/of of of/of ...of is dat te lang van Judith Herzberg en Mademoiselle de Belle-Isle van Alexandre Dumas père. Uiteindelijk, want deze voorstellingenreeks was gepland voor de tweede week van november en zou worden gevolgd door een voorstellingenreeks van gezelschap De Vere, een samenwerkingsverband tussen Discordia en de Vlaamse gezelschappen Tg Stan en Dito' Dito'. Die reeks voorstellingen is echter naar het voorjaar verschoven.

De inhuldiging verliep wat in mineur: het publiek kwam binnen door de oude ingang van het oude fabrieksgebouw aan de Onze-Lieve-Vrouw van Vaakstraat, een inrijpoort van een ruimte die als stapel- en werkruimte bedoeld is. Van de nieuwe foyer en het trappenhuis is voorlopig niets te zien. De voorstelling zelf vond plaats in het achtergebouw. Dat diende ook vroeger reeds als teaterruimte, en heeft nu een grondige opknapbeurt ondergaan. Een en ander kon de pret echter niet drukken: En/of of of/of enz... is een inventieve, zelfs grappige voorstelling, al is de humor soms erg bitter.

Personages of een echte plot zijn in dit stuk van Herzberg niet te bekennen: het stuk is een aaneenschakeling van korte scènes waarin telkens een relatie, vaak een driehoeksverhouding, door dialogen opgeroepen wordt. Uit de informatie die daarin vaak terloops naar buiten sijpelt, krijg je een reeks relatieportretten. Het is elke keer een heel verschillend beeld van de wijze waarop mensen in een verhouding iets voor elkaar betekenen. Hoe ze hun eigen zwaktes vermommen als altruïsme, hoe ze de ogen sluiten voor het feit dat er iets schort aan de relatie, hoe ze zelfs leren leven met de meest buitenissige kommunikatiestoornissen.

Keuzes

De titel van het stuk verwijst naar de vele keuzes die in zo'n verhouding gemaakt kunnen worden. Een dramatische gebeurtenis als een ongeval kan zo'n alledaags verhaal plots een onverwachte wending geven, mogelijkheden en dromen van mensen kunnen door een onbetekenend toeval of een ontmoeting brutaal verstoord worden, en dan is het weer zoeken en tasten om een emotioneel evenwicht te bereiken.

In de enscenering van Maatschappij Discordia zijn die verhalen ontdaan van bijna alle konkrete anekdotiek. Vaak wordt een handeling of situatie helemaal niet voorgesteld in het akteren: uit de tekst begrijp je soms dat iemand aan het telefoneren is, of vermoed je een zware handicap na een ongeval, maar in het spel is daar weinig of niets van te merken. En toch maken kleine details in de verschijningswijze van de akteurs vaak snel duidelijk welk type mens je voor je hebt, hoe iemand zich voelt of zijn emotioneel verweer organizeert.

Als Maureen Teeuwen na een ongeval blijkbaar niet meer kan lopen, en lijdzaam moet toezien hoe haar echtgenoot met een ander aan de haal gaat, kapselt zij zich in steeds meer kleding in. Finaal ligt ze op de grond als een voddenbaal waar twee voeten uitsteken. De psychologische afscherming en de fysieke handicap worden hier in een beeld op een associatieve manier samengebracht. Dit soort duidingen vormt ook de basis van het akteren. Van de ene scène naar de andere kunnen de akteurs plots ostentatief een of andere kleine tic gaan demonstreren: ze worden plots schreeuwerig of staan onhandig te friemelen, zodat je de situatie snel vat.

Toch ben je in hoofdzaak aangewezen op een aandachtige beluistering van de dialogen. De taal ervan is verwant aan de dagelijkse spreektaal . Hoe mensen iets gezegd krijgen aan elkaar, of liever: niet gezegd krijgen, blijkt de hamvraag van dit stuk.

Wat het, in deze enscenering zonder naturalistische afleidingsmaneuvers, vooral duidelijk maakt, is dat het aartsmoeilijk, zelfs onmogelijk is om de complexiteit van emoties in bovendien zeer complexe situaties op een autentieke manier over te brengen.

Het meest persoonlijke wordt geformuleerd met de meest banale gemeenplaatsen of onhandige formuleringen. De spanning tussen de soms torenhoge emotionele inzet in de vele verhaaltjes en hun krukkige verwoording wordt door de vernuftige dialoogkonstrukties en de kale regie pas goed voelbaar. Dat is af en toe biezonder lachwekkend en grappig, en de mensen die ten tonele gevoerd worden zijn te klein om tragisch te worden, maar aan elke lach zit ook een bittere nasmaak.

Mademoiselle de Belle-Isle is te zien in de studio van het Kaaitheater, O.-L.-V.-van-vaak-straat 83, 1000 Brussel op vrijdag en zaterdag. Reservaties : 02-201.58.58.