Date 1995-02-03

Publication De Standaard

Performance(s) Noiject

Artist(s) Teshigawara, Saburo

Company / Organization

Keywords noiject • klankbeeld • sferen • jas • gesloten • aura • visueel • vlak • zoceer • kontaktmikrofoon

Teshigawara weet publiek te fascineren

ANTWERPEN -- "In zijn funktie een nieuwe tijd te scheppen, spreekt de dans geen herinneringen bij de mensen aan, maar roept veeleer een tot nu toe onbekende kwalitatieve verandering op. Dat is wat ik versta onder de schepping van een nieuwe tijd door de dans." Wat koreograaf Saburo Teshigawara bedoelt met deze toelichting bij zijn werk, kan je maar op zijn waarde schatten als je Noiject ondergaat.

De ruimte van de dans is heel precies gedefinieerd in vorm en materiaal. De gesloten zijwand links met een steil hellend vlak, de gesloten achterwand, de dwarse schotten als coulissen, rechts en de dansvloer zijn uitgevoerd in gelast, roestig plaatstaal. Het is een gesloten kooi, een experimenteerruimte.

Die harde aanwezigheid is paradoksaal genoeg niet zoceer visueel, maar vooral auditief. Als een reusachtige kontaktmikrofoon versterkt ze alle handelingen van de dansers: een klankbeeld dat, gemixt net allerlei tapes, niet horen en zien, maar denken doet vergaan. Het effekt lijkt op de "kick" van een roetsjbaan, eindeloos lang gerokken: de beelden stromen voorbij met een snelheid en een lawaai die focus en beschouwing vervangen door lichtflitsen en gedachtensprongen.

Visueel lijkt het wel alsof de enscenering de harde kwaliteit van het staal, in het klankbeeld zo nadrukkelijk aanwezig, volkomen negeert. De belichting, met talrijke blackouts, laat de wanden nu eens als spiegelende, diepe waters, dan weer als roestige korsten verschijnen. Op een gronddreun ontstaan zo verschillende sferen. In het openingsbeeld bij voorbeeld doemen de dansers op, twee links, een rechts, en elf tegen de achtergrond. Op het einde wordt de scène verlicht door talloze kleine lampjes tegen wanden en vlak boven het scène-plateau.

Het woord "sferen" gaat voor Noiject niet echt op. Adjektieven als "intiem" of "bedreigend" hechten zich telkens maar heel even aan de sterk wisselende bewegingen en kostuums van dit stuk. Noiject is een reeks "gebeurtenissen", een beeldenstroom waaruit zich telkens andere figuren losmaken. Wat ze doen is wonderlijk, bevreemdend, verrassend, en schijnbaar onbewust.

Als Teshigawara zelf danst in vier solo's, zie je geen danser met een uitgesproken eigen motoriek en bewegingstaal, maar vier volledig andere wezens. Een eerste keer lijkt hij gewichtloos plooiend en vervormend als een zeepbel, te zweven vlak boven het scène plateau. Een tweede keer staat hij tegenover een groep. Hij veert duidelijk af, kracht en snelheid bepalen zijn aanwezigheid.

Aura

Later duikt hij op vanuit een jas in kopergaas. De jas lijkt hem eerst op te tillen, vooraleer hij er wild mee rondtolt en hem van zich afwerpt. Een laatste keer is hij een van de stippen in de kale ruimte van de scène.

Ook de andere figuren die naar voren geschoven worden, hebben deze eigenaardige kwaliteit: het zijn betoverende verschijningen die zich onttrekken aan een direkte invoeling. Het fotomodel Sayoko Yamaguchi zweeft rond, verschijnt en verdwijnt als een ikoon die niets van haar raadselachtige aura lost of verklaart. Haar schoonheid is een element dat op zich werkt, zonder duiding.

Het mag duidelijk zijn: wat Teshigawara nastreeft, is fascinatie, geen kommunikatie in een klassieke zin. Daar slaagt hij het grootste deel van de tijd ook in, al blijft de spanningsboog van de voorstelling niet de hele tijd doorlopen. Enkele effekten, alle inventiviteit ten spijt, zijn niet zo nieuw als ze, door al het gedruis, wel lijken. Om de blikken van de kijkers te richten en te kluisteren, gebruikt Teshigawara ook al eens een kunstje dat in niets verschilt van die van klassieke teatervoorstellingen.

Vanavond om 20 uur nog in deSingel.