Date 1995-03-08

Publication De Standaard

Performance(s) Les soeurs de Sardanapale

Artist(s) Mossoux, Nicole • Bonté, Patrick • Massé, Michel • Massé, Odile

Company / Organization 4 Litres 12

Keywords massé • bed • sardanapalus • sardanapale • gags • bonté • mossoux • nicole • schilderij • heerser

Mime brengt schilderii van Delacroix tot leven

BRUSSEL -- Het gezelschap van Nicole Mossoux en Patrick Bonté en het Franse gezelschap 4 Litres 12 van Michel en Odile Massé bundelden hun krachten voor de voorstelling Les soeurs de Sardanapale in het Atelier St-Anné in Brussel. Het uitgangspunt voor dit stuk was een schilderij van de negentiende-eeuwse Franse kunstenaar Eugène Delacroix, "La mort de Sardanapale".

Op Delacroix' schilderij zien we de oud-testamentische, verdorven heerser van de stad Ninive op een reusachtig bed, met olifantenkoppen op de hoeken, uitgespreid liggen. Zijn rust staat in vreemd kontrast met de onwaarschijnlijke slachtpartij van naakte vrouwen, paarden en slaven die zich rond hem aan het afspelen is.

Het verhaal waarop Delacroix zich inspireerde, wil dat Sardanapalus, wanneer hij in de oorlog het onderspit dreigt te delven, het bevel geeft alle wezens die hem plezier verschaften te vermoorden. In onze ogen komt de patetiek, de willoze uitdrukking van de slachtoffers en de onbewogen blik van de wrede heerser lichtjes lachwekkend over. Een zelfde ironische geamuseerdheid tekent ook de voorstelling van Mossoux/Bonté/Massé.

Tijdens een voorstelling die ongeveer een uur duurt, worden de heldhaftigheid en de grootsprakerigheid van de kollektieve zelfmoord, zoals te zien bij Delacroix, geridikulizeerd. De tragiek en de gruwel ervan worden getransformeerd tot een soort dolle klucht, die nu eens iets wegheeft van een tv-programma als Spel zonder Grenzen, dan weer lijkt op een mislukte megalomane droom.

Op de scène staat een zelfde reusachtig bed als in het schilderij van Delacroix. De man (Michel Massé) die er te rusten ligt wordt door het gedonder en gebrul van kanonnen en machinegeweren uit zijn slaap gewekt. Even later verschijnen zijn drie zusters (Odile Massé, Nicole Moussoux en Carine Peeters). Een stem uit de verte geeft de man een uurtje tijd om zich over te geven aan een orgie, gevolgd door kollektieve zelfmoord, alles in navolging van Sardanapalus.

Daar komt bitter weinig van terecht. De man heeft gewoon niet de kwaliteiten en ook niet het uitzicht van een onverbiddellijke potentaat. Hij zet zichzelf dus vooral als een hopeloze flapdrol te kijk. De venijnige spelletjes die de drie zusters met hem spelen zetten dat extra in de verf.

Gags

De produktie is vooral een mime-voorstelling: op de tekst na van de onzichtbare spelleider worden de handelingen door gebaren en situaties verduidelijkt. Erg overtuigend werkt dat niet. De humor van de voorstelling moet, door de afwezigheid van woorden, vooral uit situaties en bekkentrekken ontstaan. Veel van die situatiehumor zie je helaas al van ver aankomen, zodat de grap meestal haar effekt mist.

Een typisch voorbeeld: de vier akteurs slepen een tafel tot tegen het bed. Omdat hij niet uitkijkt, raakt de man op het laatste moment gekneld tussen tafel en bed en daar blijft hij hulpeloos spartelen. Niet bepaald een vondst. Grappig is het wel even, maar een opeenstapeling van zo'n gags gaat eerder op de zenuwen dan op de lachspieren werken. Het is het probleem van alle mimevoorstellingen: de beperking van middelen werkt meestal kontraproduktief, het is steeds hetzelfde arsenaal van buitelingen, tronies en gags dat de dienst uitmaakt.

Het resultaat van deze samenwerking haalt daarmee lang niet de kwaliteit van de vroegere voorstellingen van Nicole Mossoux en Patrick Bonté. Ondanks enkele leuke vondsten mist dit werk de finesse en scherpte nodig om de opzet, het ironizeren van heldhaftig geweld, recht te doen.

Nog te zien in Atelier St-Anne, Huidevettersstraat 75-77, 1000 Brussel tot en met 18 maart, elke dag behalve zondag, maandag en dinsdag, om 20.30 uur.