Date 1998-01-31

Publication De Standaard

Performance(s) Tussen ons gezegd en gezwegen

Artist(s)

Company / Organization Dood Paard

Keywords woensel • broers • leestekens • gezwegen • oscar • weergave • tweeëige • machinegeweer • rijkelijke • schatrijke

Rijk zijn is ook niet alles

Oscar van Woensel schreef Tussen ons gezegd en gezwegen in opdracht van de Monty, waar het stuk ook in première ging. Het gegeven is licht onwaarschijnlijk: tweeëige tweelingbroers verliezen rond hun twintigste hun ouders, schatrijke mediagiganten. Ze verkopen het bedrijf, strijken de erfenis op en gaan elk als kunstenaar hun eigen weg. Tien jaar later spreken ze weer af en belanden na een rijkelijke maaltijd weer in het ouderlijk huis. Het stuk is de weergave van het gesprek dat ze daar voeren.

Het stuk is merkwaardig opgebouwd: je krijgt de indruk dat er nagenoeg niets verteld wordt tussen de twee broers, en dat wat ze wel zeggen op de keper beschouwd meestal vrij onbelangrijk is. (Alhoewel van Woensel er wel in slaagt alle belangrijke informatie over de achtergrond van de twee broers op goed gekozen plaatsen in te werken.) Die nietszeggendheid sorteert echter een stilistisch ijzersterk effect: de conversatie lijkt een hyperrealistische weergave van een werkelijk gesprek.

De realiteitswaarde van dit stuk zit dan ook in de taal, en niet in het spel. Het acteerspel beperkt zich tot het in reliëf zetten van de tekst. Het is als het plaatsen van die verbale en mimische leestekens die een juiste lezing van de tekst mogelijk maken. Dat is ook nodig, want de broers zijn wel steenrijk, maar geestelijk en verbaal zijn het bepaald armoedzaaiers. De "goh"-s en "fuck"-s zijn niet van de lucht, het is de intonatie die deze lege betekenaars inhoud moet geven.

Als je dan merkt dat de broers bovendien niet over het verleden willen of kunnen spreken, over de toekomst geen enkel duidelijk idee hebben, noch over het waarom van hun handelen, begint de inzet van hun taalspel duidelijk te worden: onder een oppervlakte van levens die emotioneel nauwelijks gearticuleerd raken, schuilt een mateloze agressie. De woorden die zij spreken zijn een uitstel van het uitbarsten ervan, niets meer. En dat is dus niet veel.

Enkele malen plaatsen de acteurs zeer grote leestekens: bij het begin van het stuk en halverwege voeren ze simultaan een armzwaai uit, als maaiden ze met een machinegeweer een groep neer. "Oorlog in mijn hoofd". Het enige gezang dat ze aanheffen is een "liefdesliedje": "This dick is for you". Je zou kunnen zeggen: leestekens voor de slechte verstaanders, want het stuk laat aan scherpte en duidelijkheid weinig te wensen over.

Dood Paard Amsterdam: "Tussen ons gezegd en gezwegen". Auteur: Oscar van Woensel. Acteurs: Oscar van Woensel en Kuno Bakker. Monty, Antwerpen, 28 januari 1998.