Date 1999-05-05

Publication De Standaard

Performance(s) The other me • Augenblick

Artist(s) Van der Pluijm, Annamirl

Company / Organization

Keywords augenblick • pluijm • ambivalentie • blaadje • geconstrueerde • annamirl • strak • boek • basismotief • uitkijkend

Bedrieglijk zelfportret

Een portret is een dubbelzinnig ding. Vaak wordt voetstoots aangenomen dat het de essentie van de geportretteerde toont. Maar is het portret niet vooral een zorgvuldig geconstrueerde illusie van samenhang?

Hoeveel te meer geldt dat niet voor het zelfportret. Choreografe Annamirl van der Pluijm blijkt in het tweeluik The other me en Augenblick weer een meester in het bespelen en doorprikken van dat thema.

Zoals ze zelf vertelt, wil ze zichzelf tonen in haar werk. Maar "tonen" staat hier niet voor simpel presenteren, alsof je dingen in een etalage legt.

Wel integendeel. Met een boutade zou je kunnen zeggen dat ze vooral versluiert, haar lichaam zowel als haar gemoedsstemmingen. Dat doet ze zelfs tamelijk letterlijk in Augenblick, waar ze zich voortdurend verbergt achter of verhult in een doorschijnend glanzend doek met kleurrijke motieven, geïnspireerd door Gustav Klimt.

Maar ook in The other me gebeurt dat. Al heeft ze daar een lompe schort aan, die ogenschijnlijk haar lichaam in zijn schamelste, meest "waarachtige" vorm toont. Maar al snel blijkt hoe bedrieglijk die ogenschijnlijke eenvoud is. Aanvankelijk zie je haar, zittend op een boomstronk, terwijl ze, strak voor zich uitkijkend, bladert in een boek. Het heeft iets hekserigs, alsof ze voor haar geestesoog de tekst van het boek ziet. Af en toe haalt ze met een sierlijk gebaar een blaadje uit het boek dat ze laat wegdwarrelen vanuit de hoogte.

Plots wordt deze uiterste concentratie vreemd doorbroken: de hand die een blaadje ophoudt, vervormt zich tot een trillende klauw. In wat volgt blijven de verrassingen komen. Na zoveel zelfbeheersing en controle volgt een kleine uitbarsting, waarin ze haar anders strak opgebonden haren wild laat zwaaien, en dan keert ze weer terug naar de boom.

Wat is hier getoond? Vooral de ambivalentie van tekens en attributen, de ambivalentie ook van de betekenis die we aan een lichaam toekennen naar gelang van de actie en de ruimte waarin het verwikkeld is. Een liedje waarin Marlène Dietrich op het einde zingt hoe ze het geluk betracht, maar altijd heimwee heeft naar de droeve dagen als het geluk er is, bevestigt die overheersende stemming.

En dat ondanks het feit dat je kunt zien dat het "hekserige", of het "natuurgebondene", "aardse" waarvan Van der Pluijm zelf gewaagt, inderdaad een soort basismotief is waarbinnen spanningen en ambivalenties getoond worden.

In plaats van een schijnbaar simpel gegeven op losse schroeven te zetten, haalt ze in Augenblick de geheimzinnigheid onderuit, door het geconstrueerde te tonen van dit zelfportret. Het illusoire van alle grote gevoelens. De Duitse punkbombast van Nina Hagen als klankband doet de rest.

"The other me" en "Augenblick", Annamirl van der Pluijm.