Date 1999-06-10

Publication De Standaard

Performance(s) The Anthology

Artist(s) Maayan, David

Company / Organization Acco Theater

Keywords anthologyaccoshoahjoodsethiekisraëlischegastvrouwaangevuurdsuperioriteitsgevoelmaayans

Parabel over de joodse staat

Er bestaat in het theater een levendige traditie om de strikte scheiding tussen scène en publiek uit te wissen. Soms word je zo in de beslotenheid van de huiskamer getuige van de pijnlijke psychische realiteit van mensen. Het voyeurisme dat altijd in theaterkijken besloten ligt, wordt dan ongemakkelijk duidelijk. Die "schuld" is echter in te lossen door de erkenning dat het gebeuren bij je eigen leefwereld aansluit.

David Maayans The Anthology door het Israëlische Acco Theater Center is zo'n huiskamerdrama, maar hier kom je er niet vanaf door de gebeurtenissen op jezelf te betrekken. De inzet van het stuk is niet psychologisch maar puur politiek.

We zijn te gast in een privé-salon, waar de glaasjes cognac klaar staart. De gastvrouw, ene Selma Grünwald, zit in négligé achter de piano. Ze vergast ons op haar erg vreemde bedenkingen: al wat waarde heeft in de wereld is joods, van Bach over Smetana tot Jacques Brel. Hun roem is een geval van zuiver plagiaat ten opzichte van een helaas in anonimiteit verzonken joods genie.

Over andere volkeren dan het joodse is ze al even stellig. Zelf heeft ze er niets tegen, maar ze stinken wel. Het niet eens zo latent raciaal superioriteitsgevoel, zelfs regelrecht racisme, van deze vrouw komt echter in een vreemd daglicht te staan als blijkt dat ze Auschwitz heeft overleefd. Een extreem geval van "Umwertung aller Werte".

Dat het hier om iets anders dan de hersenspinsels van een gekke oude tante gaat, maar eerder een parabel betreft over de problematische band tussen de shoah en de maatschappelijke cohesie van de Israëlische staat, wordt in het tweede deel van de voorstelling duidelijk.

Dan verschijnt de zoon, Moni Yosef, van de vrouw ten tonele. Die is knettergek. Dat de oorzaak daarvan in een al te beklemmende moeder-zoonrelatie ligt is duidelijk. Zij laat hem immers haar eigen overlevingspogingen in het concentratiekamp naspelen.

In de finale belichaamt de zoon, staand op het deksel van de vleugel en aangevuurd door zijn moeder, eerst de Tweede Wereldoorlog en dan alle oorlogen van de staat Israël en zelfs recente conflicten in Europa.

Zo krijg je in een karikaturale vorm de vreemde politieke ethiek van de joodse staat te zien. Een ethiek die misvormd wordt door de dwingende impact van de overlevers van de shoah op een jongere generatie, en als vrijbrief dient om een soms weinig acceptabele politiek goed te praten.

The Anthology is een indrukwekkende parabel, al wordt de impact ervan naar het einde van het tweede deel wat verknoeid door een al te nadrukkelijk burlesk verloop van het verhaal.

David Maayan/Acco Theater, "The Anthology". Brussel Kaaitheater, 8 juni. Nog op 10 juni om 20.30 uur in de Studio's, 201.59.59.