Date 2001-03-01

Publication De Standaard

Performance(s) Scratching the inner fields

Artist(s) Vandekeybus, Wim

Company / Organization Ultima Vez

Keywords scratching • krachten • kewney • iona • inner • fields • geleverd • duistere • sprookjesroman • schedelpan

Nieuwste productie Wim Vandekeybus in première in Parijs : De verborgen kracht in vrouwen

Parijs -- De affiche van Wim Vandekeybus' "Scratching the inner fields" toont een wazige figuur achter het opgespannen buikvlies van een dier. Het beeld vat de voorstelling mooi samen: anderhalf uur word je ondergedompeld in een wereld vol duistere, onbenoembare krachten die zeven vrouwen van binnenuit aanvreten.

DE brandstof voor deze voorstelling wordt geleverd door fragmenten uit Zwellend fruit, een sprookjesroman van auteur Peter Verhelst, die hij voor de gelegenheid zelf herschreef. Daarin vertelt een vrouw over het gerucht dat er een vreemd onheil over de wereld is neergedaald. Niet alleen een zondvloed is 's mensen deel, ook pasgeboren kinderen en vrouwen vertonen ongekende mutaties.

In verhaalvorm krijg je een barokke literaire verbeelding van duistere krachten die vrouwen drijven en bezitten, zozeer dat ze er zelfs letterlijk door van vorm veranderen. Vrouwen die in een wapenrusting veranderen, vrouwen die dromen oplikken en ze weer uitzweten, vrouwen die verschrompelen tot een lege zak beenderen. Deze teksten hebben nauwelijks enige rationele logica, maar des te meer fantasmatisch potentieel. En dat blijkt een kolfje naar Vandekeybus' hand.

De speelruimte is een inktzwart hol, waar slechts hier en daar, vooral tegen de achterwand van vijf verticale panelen, lichten opflikkeren. Het toneel lijkt wel een reusachtige buikholte of een schedelpan waarin we een blik kunnen werpen op de verborgen krachten die huishouden bij zeven vrouwen.

De muziek, een soundscape van "Eavesdropper" Yves De Mey, onderstreept door plotse tempowisselingen, onverwachte dreunen en donderslagen na zacht treurige muziek het onheilspellende en vreesaanjagende van deze wereld. Je ziet de vrouwen een na een hun opwachting maken, op zichzelf teruggetrokken. Ze lijken eerst helemaal niet te beseffen dat er kijkers zijn, bijvoorbeeld als Iona Kewney haar voet aan alle zijden monstert. In al zijn eenvoud is het een magistraal beeld dat onmiddellijk je belangstelling wekt voor wat komen gaat.

Ondanks de eenvoud van de handeling herken je immers het bijzonder vrouwelijke van deze intense aandacht voor het eigen lichaam. De voorstelling zit vol van dit soort treffende details. Daardoor blijf je, ondanks de soms surrealistisch groteske trekken van het gebeuren, toch steeds geloven in de samenhang en de "waarheid" ervan. Het is een echte verbeelding van een vrouwelijke wereld, hoe onrealistisch ze op het eerste gezicht ook lijkt.

Vandekeybus construeert zijn beelden erg efficiënt. Je ziet Melina Mastrotanasi bijvoorbeeld lange tijd lopen met haar hand in een doos. Als ze die opent, blijkt die hand een zilveren, onbeweeglijk ding te zijn, precies passend in het foedraal. Eens de doos open, komen krachten vrij die de vrouw zelf niet meer beheerst. De hand springt in haar gezicht en doet haar achterover tollen.

De sterkste bijdrage aan het stuk wordt echter geleverd door de Schotse Iona Kewney, een kleine, kaalgeschoren vrouw. Met haar onwaarschijnlijke rubberen lichaam, dat zich in razend tempo in onbegrijpelijke bochten wringt, lijkt ze wel door de duivel bezeten. Maar ook als ze praat en acteert heeft ze, met haar schelle lach en driftige bewegingen, een buitengewone présence. Daarmee lijkt ze in haar eentje de hele sfeer van het stuk samen te vatten in een beeld en een lichaam.

Af en toe wordt het net iets te veel: Wim Vandekeybus is zo op dreef dat hij soms geen maat kan houden. De bühne loopt zo propvol beelden dat je ze niet meer kunt bevatten. Maar in tegenstelling tot eerder werk brengt dit in Scratching nooit de sterke impressies in het gedrang die het stuk nalaat.

Ultima Vez met "Scratching the inner fields", van 17 tot 21 maart in het Lunatheater (Brussel), 02-201.59.59. Daarna van 1 tot 4 mei in de Vooruit (Gent), 8 tot 11 mei in deSingel (Antwerpen). In het najaar begint een nieuwe speelreeks.