Date 2003-09-10

Publication De Tijd

Performance(s)

Artist(s)

Company / Organization

Keywords bel • code • mijn • opéra • beslissen • alain • festival • hoeveel • traditie • ballet

Dans leidt tot alles

Dans leidt tot alles

Jérôme Bel was er graag bij om zijn festival voor te stellen aan pers en publiek. Al snel blijkt zijn intense betrokkenheid bij een affiche die, hoe beknopt ook, een lange en intensieve voorbereiding vereiste.

Je verwijdert je ver van wat gewoonlijk onder dans verstaan wordt?

Jérôme Bel: 'De wereld zit nu ook anders in elkaar. Er circuleert meer informatie en de mensen hebben meer vrije tijd. Ik interesseer me voor alle mogelijke vormen van kunst, van literatuur tot beeldende kunst, theater en architectuur. En daarin sta ik niet alleen. In de fragmentatie die we nu beleven, zijn er geen afzonderlijke codes meer voor elke kunstvorm op zich. Vooral de danswereld blijkt gevoelig voor de mogelijkheden die de nieuwe situatie biedt. En het publiek volgt.'

Toch geldt nog steeds dat elk medium op verdoken wijze een bepaalde code, een wijze van kijken en begrijpen mee binnensmokkelt. Ook de geschiedenis van een medium bepaalt wat er te zien en te begrijpen valt.

Bel: 'Dat is waar. Maar plekken waar men zich angstvallig aan één code, één traditie houdt, zijn op sterven na dood. Neem nu klassiek ballet. Men hanteert er een code die enkel de uitvoerders nog begrijpen, of door overerving kennen en kunnen hanteren. Buiten de opera betekent dat niets meer. Nu ik werk voor het Ballet de l'Opéra in Parijs, zie ik dat steeds beter. De enige die met ballet grootse dingen heeft gedaan, is Bill Forsythe. Maar hij beheerst dan ook een uitzonderlijk groot terrein van de geschiedenis. Voor hem zijn er geen breuken, hij kan alles met elkaar in verband brengen. Dat is slechts weinigen gegeven.'

Jouw strategie bij dit festival lijkt enigszins op die van sommige curatoren van tentoonstellingen. Zij zijn de ultieme betekenaar van de tentoonstelling, die zonder hun duiding of zelfs hun persoonlijke 'uitstraling' in elkaar zou zakken. Klopt dat?

Bel (kijkt pseudo-vertwijfeld naar het plafond): 'Ik geef toe, dit festival is mijn meest recente werk. Dat is een ongemakkelijke positie. In zekere zin verwerkelijken de kunstenaars op dit festival wat ik zelf had willen zeggen. Maar curator zijn is bovenal een lastige taak. Ik ben bijna bezweken onder mijn zoektocht naar voorstellingen, omdat ik vertrok vanuit een totale openheid. Ik liet alles op mij afkomen, zonder enige voorafgaande strategie. Dan krijg je heel wat rommel te verteren. Mijn geloof in het theater kreeg het hard te verduren. Ik werd verplicht mij de vraag te stellen wat ik wilde verduidelijken. Ik heb altijd subjectief gewerkt. Dat is hier ook zo. Dit is geen festival van objectief goede voorstellingen; dit is niet het beste wat nu te koop is. Mijn keuze is dus niet geïnspireerd door wat dansers zeggen of wat de traditie mij vertelt, maar door mijn eigen problematiek. Die komt neer op de vraag wat het betekent om iets voor te stellen op scène. Die vraag keert in alle toonaarden terug in het programma. Heimelijk hoop ik dat daar niet een eenduidig antwoord uit zal voortkomen, maar dat de boel zal ontploffen.'

Hoe verliep de samenwerking met Alain Platel? Jullie lijken qua temperament en belangstelling elkaars tegengestelden.

Bel: 'Wel, we hebben niet lang samengewerkt, omdat Alain opgeslorpt werd door 'Wolf'. We waren het wel snel eens over het stuk van 'Chunky Move'. Dat toont de resultaten van een peiling bij het Australische publiek naar hoe de ideale dansvoorstelling er zou moeten uitzien. Dat resultaat is merkwaardig voorspelbaar. Zo beland je meteen bij de vraag wat een publiek ziet als het naar een dansvoorstelling kijkt. Hoeveel betekenis komt op scène tot stand, en hoeveel ontstaat er in de hoofden van de toeschouwer? De belangrijkste bijdrage van Alain is het 'Séminaire'. In die workshop komen vragen van jonge dansers aan bod. Wat betekent het om nu danser te zijn? Hoe kan je je profileren tegenover eerdere generaties? Dansers genieten op dit ogenblik van een extreme vrijheid. Je kan alle regels aan je laars lappen, je kan zelfs beslissen om niet te dansen. Het resultaat is vaak geweldig. Een dansopleiding leidt op dit ogenblik werkelijk tot alles. Maar zo wordt het voor dansers ook moeilijk om te beslissen wat ze met die vrijheid aanvangen. Het risico van misplaatste 'goede vondsten' loert vaak om de hoek.

Jonge dansers kampen vaak met geldgebrek. Is dat geen zeer reële hinderpaal?

Bel: 'Als kunstenaar moet je nadenken in welke economische context je opereert. Dat is een teken van intelligentie. Een artiest die zijn positie in de samenleving niet doordenkt, lijdt aan een romantisch complex. Het is zelfs fascinerend om na te denken over contracten en overeenkomsten. Ik zie mijn advocaat daarover elke maand. Als ik nu voor het 'Ballet de l'Opéra' werk, dan is dat omdat ik mijn autonomie als maker heb moeten bevechten tegenover een traditie waar dat allerminst gebruikelijk is.'

PTJ