Dansen aan de rand
DANS, ACTUELE MUZIEK - 'Spectra van de dans', Sidi Larbi, Maximal Bl!ndman!
Nu Vlaanderen tot in de verste uithoek ontsloten is door snelwegen behoort de voormalige scheiding tussen stad en platteland definitief tot het verleden. Heel Vlaanderen is urbane zone. Desondanks blijven we geloven dat de plekken waar 'het' cultureel gebeurt, samenvallen met de grootstedelijke centra. Je kijkt dan ook vreemd op als een klein Cultureel Centrum aan de rand van het land een dansprogramma ontwikkelt dat in een kunstencentrum niet zou misstaan door zijn scherpe keuzes. Toch is dat zo in het CC van Maasmechelen. Een klein festival, 'Spectra van de dans' vormt er de bekroning van tien jaar danswerking. Over het beleid van Hugo Haeghens, een eigenzinnig directeur.
Pieter T'JONCK
Haeghens' opleiding als filosoof bestemde hem niet meteen voor als directeur van een CC. Hoewel, kunst en filosofie houden elkaar al lang nauwlettend in de gaten. Postmoderne dans kan zich, nu het lichaam een van de 'laatste waarheden' is, zelfs verheugen in veel filosofische belangstelling. Bovendien is deze kunstvorm de jongste vier decennia, met vallen en opstaan, hét proeflaboratorium gebleken voor een kruisbestuiving tussen de kunsten. Dat is ook wat Haeghens boeit in het werk van uiteenlopende choreografen als Alexander Baervoets, Vincent Dunoyer, Tom Plischke of Jonathan Burrows. De eerste twee voeren ook de affiche van dit kleine festival aan met nieuw werk. Maar wat Haeghens' positie werkelijk bijzonder maakt is het feit dat hij niet alleen, in samenwerking met 'Dans in Limburg' regelmatig publicaties uitgeeft over het werk dat hij toont, maar ook zelf, onder andere in het theatertijdschrift 'Etcetera', naar de pen grijpt om te zeggen wat hem boeit in het werk van 'zijn' kunstenaars.
Hugo Haeghens: 'Dit festival weerspiegelt mijn voorkeuren. De gemeente en provincie steunen mij daarin. Men erkent mijn deskundigheid omdat ik de ontwikkelingen in de podiumkunsten nu al twintig jaar op de voet volg. Ik kies voor deze artiesten omdat hun werk, door het contact met andere kunsten, een interessante vorm heeft. Deze kunstenaars zijn intensief bezig met wat hun medium voorstelt. Het reflexieve proces dat ten grondslag ligt aan hun werk lokt ook bij de toeschouwer een mentaal proces uit. Maar toch kan je hun werk niet uitputtend verklaren langs een reflexieve weg. Er is steeds iets anders in het geding, een emotie, een moment van ontwrichting, een 'blinde vlek', zeg maar. Je voelt dat je geconfronteerd wordt met iets waar je geen toegang toe hebt, maar dat je toch fascineert omdat het van wezenlijk belang is.'
Hoe vind je daarvoor in een kleine gemeente een publiek? Je merkt immers dat de zalen in jouw centrum behoorlijk vollopen, en dat er achteraf steevast een levendige discussie ontstaat.
Haeghens: 'Uiteraard heb ik moeten vechten om een publiek op te bouwen voor dit werk. Maar werken op een plek als deze heeft ook voordelen. Je moet hier het nieuwe niet wegens het nieuwe tonen, je kan het tonen om wat het op zich voorstelt. Ik kan een uitgebreide programmering ook niet aan. Maasmechelen heeft binnen het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen slechts een regionaal belang, en dat vertaalt zich voor mijn centrum in vrij bescheiden werkingsmiddelen binnen het nieuwe decreet op het lokale cultuurbeleid. Als je slechts zeven à acht dansvoorstellingen op een jaar kan tonen, ben je dus verplicht strenge keuzes te maken. Waar het volgens mij om gaat, is hoe consequent en integer je omgaat met je publiek. Je moet een context en een klimaat creëren waarin een publiek mee kan evolueren met de werken die je toont. Dat is een kwestie van respect. Het gaat om wat Frank van de Veire opmerkte in een tekst in Etcetera. Wie het publiek naar de mond wil praten, wie de mensen wil geven wat ze zogezegd 'willen', neemt dat publiek helemaal niet ernstig. Ik kan enkel weten wat mijzelf fascineert en verontrust. Dat wil ik delen met anderen. Ik vind om dezelfde reden dat je de artiesten die je toont, moet verdedigen. Wie de drempel wil verlagen, neemt noch zijn publiek, noch zijn artiesten ernstig. Natuurlijk riskeer je dat kijkers de weerbarstigheid van een werk slecht verteren. Je zorgt ook niet noodzakelijk voor 'een toffe avond'. Maar ondertussen heb je toch maar getoond wat er nu op het spel staat in de kunst, en in bredere zin ook in de samenleving. Dat is wat mij boeit in het reflexieve karakter van hedendaagse dans. Doordat ik hier al zo lang werk, ben ik een soort bemiddelaar geworden tussen de toeschouwers en het werk dat ik toon. Ik ben er altijd en communiceer erover. Dat maakt de dingen persoonlijk, daardoor leeft het bij de mensen. Overigens is het Maasland helemaal niet zo'n klein of onbelangrijk gebied. Het ligt aan de rand van België, maar ligt tegelijk in het hart van de EU-regio Limburg-Ruhrgebied. Tussen Kinrooi en Lanaken wonen ruim 113.000 mensen, een aantal dat stijgt. Dat is vergelijkbaar met een stad als Brugge. Als CC hebben we dus een aanzienlijk hinterland, zeker als je ook de bezoekers van over de grenzen meetelt.'
Wat houdt je bezig in het werk van Alexander Baervoets en Vincent Dunoyer, artiesten die je vaak lang voor anderen of zelfs als eerste geprogrammeerd hebt? En waarom kies je daarnaast voor jongere kunstenaars als Heine Avdal en Katrien van Aerschot?
Haeghens: 'Het festival is gebouwd rond een dubbele gedachte: het belang van genrevermenging of 'mixed media' en de vraag naar de betekenis van improvisatie. Dunoyer is voor mij iemand die vanuit zijn worsteling met zeer complexe vragen steeds weer uitkomt op een kristalheldere vorm waarin verschillende media op een briljante manier een plaats vinden. Zijn uitgepuurde vorm is geen excuus om duistere betekenislagen onder de mat te vegen, maar dient integendeel om ze beter zichtbaar te maken. Zijn werk draait rond de manier waarop we aan- of afwezig zijn bij wat we zien. Hoe cartesiaans en antimimetisch zijn werk ook lijkt, toch is het emotioneel heel rijk. Bovendien laat hij zich als kunstenaar niet opjutten door de eisen van het podiumbestel. Hij volgt zijn eigen ritme. Baervoets volg ik al van in het begin. Voor mij is zijn werk gaan kantelen sinds 'The mapping of Canada' en 'Schauet doch'. Je voelt vanaf dan een dwingende vraag naar de verhouding tussen kijker en podiumgebeuren. De paradox van zijn recente werk is dat hij nagenoeg niets vastlegt, maar dat er aan die keuze klaarblijkelijk een ingenieuze mentale constructie voorafgaat. Die blijf je voelen in al wat gebeurt. Daardoor raakt het werk je, zelfs al krijg je er onmogelijk vat op. In dit festival zie je hem aan het werk met Heike Langsdorf, zowel in de video 'Ecce' als in 'Schäme dich', een werk dat binnen de 'Paul Deschanel research Group' in Brussel ontstaan is. Katrien van Aerschot en Heine Avdal zijn dan weer jongere artiesten. Hun werk heeft niet de rijpheid van Dunoyer of Baervoets. Maar toch. Bij Avdal zie je een relevant gebruik van interactiviteit in de voorstelling, via een intelligent gebruik van de camera. Katrien van Aerschot tast dan weer de grenzen af tussen abstracte beweging en theatraliteit. Haar vorige solo's en haar bijdrage aan eerder werk van Baervoets bewezen voor mij dat ze sterk bezig is.'
'Spectra van de dans'
loopt van 1 tot 3 oktober. Elke dag kan je vanaf 19u30 kijken naar de dia-installatie 'Etude #31' van Vincent Dunoyer en de avant-première van de video 'Ecce' van Alexander Baervoets en Alexis Destoop. Op woensdag 1 oktober, 20u15 toont Vincent Dunoyer zijn 'Solos for others'. Op donderdag 2 oktober is er om 20u15 de première van 'Schäme dich' van Alexander Baervoets & Heike Langsdorf, om 21u45 gevolgd door een nieuwe solo van Katrien van Aerschot. Voor en na die solo kan je de installatie 'Sand Table' van Magali Desbazeille en Meg Stuart zien. De avond sluit om 23 u af met een gesprek met choreografen, dansers en videasten, gemodereerd door Jeroen Peeters. Op vrijdag 3 oktober tonen Heine Avdal en Christophe de Boeck om 20u15 hun 'Terminal'. Inlichtingen en reservatie: 089/76 97 97 of www.ccmaasmechelen.be .
