Commerce danst voortdurend om toeschouwers heen
Dansgezelschap houdt 'multimediaal kampvuur' in STUK in Leuven
(tijd) - De groep Commerce steekt drie avonden lang een 'multimediaal kampvuur' aan in het STUK in Leuven, in het kader van het Artefact-festival voor kunst en nieuwe media. Het dansgezelschap zag het licht op het festival Klapstuk '99. Commerce, genoemd naar het café waar de ex-Forsythe-dansers Thomas Mc Manus en Nick Haffner hun plannen smeedden, groeide ondertussen uit tot een groep van vier dansers en een dramaturge. Maar de ambities reiken verder dan dans alleen: ook de toeschouwer wordt in het spel betrokken.
De structuur van de drie avonden in het Leuvense kunstencentrum is steeds dezelfde. Elke avond opent om 19 uur met een korte lezing bij een hapje en een drankje. Daarna volgt een voorstelling. Vanavond is dat 'Second', de tweede voorstelling van de groep, morgen is er een performance van de bevriende artiest Otmar Wagner. Donderdag geeft de groep een voorproefje van het nieuwe werk 'Procession'. Elke avond besluit met een potpourri van evenementen zoals een nagesprek, videovertoningen en performances.
Aan 'Procession', de nieuwe voorstelling, wordt nog druk gesleuteld. Net voor dat werkproces is het gezelschap een maand lang 'artist in residence' in STUK. Voor de gelegenheid werd de groep uitgebreid met de componiste Angie Atmadjaja, die donderdag na 'Procession' zelf concerteert. Als we elkaar ontmoeten voor een gesprek zijn de dansers Thomas Mc Manus, Joanna O'Keeffe en Deborah Jones nog niet in Leuven aangekomen, maar Nick Haffner (behalve danser ook de video-wizard van het gezelschap), de dramaturge Astrid Sommer en de componiste Angie Atmadjaja zijn wel al present.
Waar zit de link tussen uw werk en dit festival? Wat hebt u met 'nieuwe media'?'
Nick Haffner: 'We hebben al lang een band met dit huis. Het sprak dus bijna vanzelf dat we hier een tijd aan een nieuwe voorstelling zouden werken. Het Artefact-festival was een gedroomde aanleiding. Dans is uiteraard ons eerste medium, ons vertrekpunt. Maar dans is niet alleen zaligmakend. We zoeken voortdurend inspiratie bij en verbindingen met andere kunsten. Bij 'Second' verzetten sommigen onder ons zich tegen de neiging om alles in dans uit te drukken, terwijl anderen daar net voor kozen. Maar zo werkt het nu eenmaal bij ons: iedereen legt zijn ideeën op tafel, en dan zien we na discussie wel waar we uitkomen. In 'Second' heb je bijvoorbeeld een scène waarin we een dans uitvoeren met onze rug tegen de muur. De bewegingen lijken daardoor platgedrukt te worden, net filmbeelden. Joanna opperde bestaand bewegingsmateriaal zo te 'bewerken'. Voorstellen kunnen trouwens een lang leven hebben: een voorstel dat in het ene stuk sneuvelt, duikt soms later toch weer op. In elk geval: we zijn steeds hongerig naar nieuwe beelden en ideeën. Daarom besloten we onze eerste week hier, tijdens het festival, als een brainstorm-sessie met verwante artiesten te beschouwen. En waarom dan niet meteen het publiek uitnodigen?'
Beelden
U betrekt het publiek vaak op ongewone wijze in het werk: het zit midden in de actie, zoals in 'Second', of u speelt een spel met de kijk- en verwachtingspatronen van de kijker, zoals in 'Pause'. Ziet u zelf een logische ontwikkeling?
Haffner: ''Pause' experimenteerde met diverse facetten van een voorstelling. De uitnodiging bijvoorbeeld: het publiek werd nadrukkelijk in de zaal genodigd. En voorts is er ook de imitatie en herhaling. De livevoorstelling werd simultaan vanop het podium geregistreerd. Na afloop werden die beelden opnieuw afgespeeld in de foyer, met 'I started a joke' van The Bee Gees als klankband. Op die manier speel je niet alleen met het herhalingseffect, maar ook met de verschillen in kijkpositie en context tussen een liveactie en een opname. In het ene geval moet je voortdurend selecteren welke actie je wil volgen, terwijl op een scherm die selectie al uitgevoerd is. Als je onder die projectie dan nog een songtekst schuift, krijgt het geheel een totaal andere betekenis. De kijker wordt zich ook bewust van wat het betekent een zaal te verlaten. Normaal is dat het moment waarop je opnieuw in de gewone wereld stapt, terwijl hier pas op dat ogenblik de 'pointe' van het stuk aan het licht lijkt te komen. 'Pause' is tenslotte ook een spel met ernst en onzin. De opzet van de voorstelling kan je hoogst ernstig nemen, maar je kan het ook als een spielerei opvatten. In 'Second' werken we opnieuw met verschuivingen in tijd, maar in plaats van een half uur is er nu maar een tijdsverschil van 7 seconden tussen de liveactie en de beelden die je op de monitors ziet. We wilden vooral een spel van communicaties en reflecties in de ruimte ontwikkelen. Een onderzoek naar visuele en akoestische energiestromen zo je wil. Dat spel ontspon zich tussen de drie cassettespelers, de tv-monitors en de dansers. Maar ook het publiek, symmetrisch en centraal opgesteld in de ruimte op twee tribunes, kreeg een hoofdrol in het gebeuren: een scène die we 'pingpong' noemen, ontleent haar effect aan de heen-en-weer bewegende hoofden van de kijkers.'
Met 'Procession', de nieuwe voorstelling die in de maak is, schijnt de integratie van verschillende disciplines in één voorstelling een stap dichterbij te komen.
Haffner: 'In 'Pause' wilden we twee gitaristen live in de voorstelling betrekken. Maar als muzikanten niet van in het begin bij het werkproces betrokken zijn, levert dat niet veel op. Met Angie liggen de kaarten veel beter: we ontmoetten elkaar verleden jaar al in Bonn.'
Angie Atmadjaja: 'Ieder gezelschap heeft zijn manier van werken. Binnen Commerce wordt er vooral veel gepraat. Ideeën worden zo ver mogelijk geëxploreerd. We hadden het hier bijvoorbeeld over de betekenis van de ruimte voor het spel. Ik maakte dan soundsamples van de minimale klank die ontstaat door te bewegen in een ruimte. Die zijn het uitgangspunt van een compositie.'
Haffner: 'De titel 'Procession' heeft geen religieuze betekenis. Het woord staat voor een eindeloze stroom van objecten. Concreet cirkelen we voortdurend om de toeschouwers heen. De kijker ervaart zo voortdurend de spanning tussen de concrete beelden die hij ziet en zijn mentale voorstelling van wat zich achter zijn rug afspeelt. Tijd wordt zo ook een tastbaar gegeven: je leert inschatten wanneer de processie weer langs zal komen.'
Atmadjaja: 'De muziekscore werkt net omgekeerd. Door een driedimensionale opstelling van luidsprekers laat ik de klank bewegen in de ruimte. Maar ik doe dat volgens een rechte lijn, tegen de cirkelbeweging van de dansers in. Het geluid golft steeds opnieuw aan in de verte, rolt over de kijkers heen en dooft achter hen uit. Terwijl een cirkelbeweging in zichzelf besloten is, heeft de beweging van de klank door de herhaling een oneindig karakter.'
Pieter T'JONCK
De kampvuuravonden zijn te zien op di. 10, wo. 11 en do. 12 feb., telkens vanaf 19u. in STUK, Naamsestraat 96, 3000 Leuven. Inlichtingen: tel. 016/320.320 of www.stuk.be.
