Kunst die zichzelf uitwist
Claude Wampler brengt dansperformance in Kaaitheater
(tijd) - In de Studio van het Kaaitheater brengt de Amerikaanse artieste Claude Wampler de performance 'Stable (Stupidity Project Part 10)'. Wampler is van alle markten thuis. Ze studeerde opera en theater, danste in haar jeugd bij een gezelschap, was lid van een Japanse Butoh-groep en manifesteert zich de laatste jaren vooral als beeldend kunstenaar en performer.
Over 'Stable' wil Wampler niet veel kwijt, net genoeg om je nieuwsgierig te maken.
'In het theater bestaat een ongeschreven contract tussen de toeschouwer en de kunstenaar: de toeschouwer zwijgt en kijkt toe als de kunstenaar werkt. Mijn performance ondergraaft dat. Maar als ik zou verklappen hoe, verknoei ik het effect. In elk geval, dit is een erg theatrale voorstelling. Je kan ze vergelijken met 'Present absence', een werk dat ik hier toonde in 2001. De aanleiding was mijn verwondering over de gedragswijze van het publiek in New York. Rond 1985 zag ik in de Brooklyn Academy of Music 'Café Müller' van Pina Bausch. Het gros van de toeschouwers haatte dat stuk. De helft verdween in de loop ervan, velen bleven enkel om Bausch bij afloop uit te jouwen. Tien jaar later is de situatie omgekeerd. Ondertussen weet iedereen dat Bausch een 'topact' is. Het gedrag van het publiek is echter, zo mogelijk, nog vervelender. Toeschouwers lijken zichzelf voortdurend te feliciteren met het feit dat ze aanwezig zijn bij deze voorstellingen en begrijpen waarover het gaat. Ze laten dat zo duidelijk merken dat je kan stellen dat ze een performance maken van hun waardering voor het stuk. Zo vijzelen ze meteen ook hun zelfwaardering op. Vaak ten koste van het 'echte' stuk.'
Danslichaam
Toch licht Wampler een tipje van de sluier: 'De dans die ik breng is gebaseerd op 'Country & Western Line Dance', een dans die bij een bepaalde song hoort en in clubs door iedereen simultaan uitgevoerd wordt, alsof de clubgangers één groot danslichaam waren. Die dansjes worden vaak spontaan verzonnen door bezoekers van één club. Als zo'n dansje aanslaat heb je al snel de hele natie aan het dansen.'
Wampler gebruikt populaire cultuur vaak als vehikel om stekelige commentaar te geven op de wereld om haar heen. In 'The stripper', een performance die Riina Saastamoinen enkele jaren geleden overdeed in het Kaaitheater, staat een vrouw bovenop een tafeltje sensueel heupwiegend te breien, op de tonen van een populair deuntje dat vroeger stripacts begeleidde in de USA.
De vrouw breit echter niet met een bol wol, maar gebruikt de draad van haar steeds verder ontrafelende wollen kleedje voor haar werkje. Het vormt een thema in haar werk: 'Ik speelde ooit bij de Amerikaanse theatermaker Richard Foreman. Die vermijdt angstvallig elke identificatie tussen de toeschouwer en zijn werk, omdat hij meent dat mensen in groep gevaarlijk worden. Identificatie met een voorstelling werkt dat net in de hand. Ik begrijp die terughoudendheid, maar tegelijk denk ik dat je mensen sterker treft als je ze iets herkenbaars aanbiedt, maar het een andere draai geeft.'
Rebelse houding
Als je doorvraagt, lijkt het Wampler toch om meer te gaan dan een simpele vervreemdingstechniek. 'Ik werk voortdurend in andere media, en verander binnen een medium ook vaak van techniek of stijl. Publiek noch kritiek waarderen dat, vrees ik. Ik vermoed dat ik dat doe vanuit een rebelse houding tegen de accumulatiedrift die het kunstgebeuren kenmerkt. Mensen willen alles weten, alles gezien hebben. Maar waar leidt dat toe? Onlangs schilderde ik voor een galerie een reeks werken, deels op de muur, deels op doeken die hoog boven de vloer opgehangen werden. Omdat ze wit op wit geschilderd werden, bleven de afbeeldingen onzichtbaar, tenzij onder 'black light'. Ik stelde de verlichting echter zo in dat het gewone kunstlicht slechts nu en dan door 'black light' vervangen werd. Als de bezoeker er echt het fijne van wil weten, wordt hij dus verplicht om heel lang te blijven. Op een speelse manier dwing ik hem zo om na te denken over wat hij hier zoekt. Misschien wordt hij wel geraakt door een ervaring die het afstandelijke, visuele register overstijgt. Deze kunst wist zichzelf uit om plaats te maken voor iets dat moeilijk te omschrijven, te bewaren valt, omdat ze geen helder herinneringsbeeld nalaat. Er is hoe dan ook al te veel kunst. Misschien is het wel goed om kunst te maken die zichzelf uitwist. Toch is dat ook voor mij een paradox, want tegelijk vind ik niets erger dan dat een voorstelling of tentoonstelling van mij de mist ingaat.'
Pieter T'JONCK
'Stable', van do. 11 tot za. 13 maart in de Studio van het Kaaitheater, O.L.Vrouw-van-Vaakstraat 83, 1000 Brussel. Inlichtingen: 02/201.58.58 of www.kaaitheater.be
Marc Holthof
