Date 2004-09-23

Publication De Tijd

Performance(s) Chair/Obscur

Artist(s) Chopinot, Régine

Company / Organization

Keywords obscurchairréginest-georgeneemijndéfilézegenvloekdiepen

Chaos in lichaam en geest: Franse choreografe Régine Chopinot in de Hallen van Schaarbeek

Chaos in lichaam en geest

Franse choreografe Régine Chopinot in de Hallen van Schaarbeek

(tijd) - Na een lange afwezigheid is de Franse choreografe Régine Chopinot alomtegenwoordig op Belgische podia. Na 'Warning: hazardous area', onlangs te zien op het Brigittinenfestival, staat ze nu met de dubbelvoorstelling 'Chair/Obscur' in de Hallen van Schaarbeek. Van het frivole, uitdagende werk uit haar begindagen blijft weinig over: beide werken verkennen thema's als dood en verval.

Misschien is de keuze voor dat thema niet toevallig, nu de choreografe de kaap van 50 ruim voorbij is. Al zou je haar die leeftijd niet geven. Haar haar is nog even piekerig kort, hoogblond gekleurd als vroeger, en ze loopt er ontspannen bij met een kalotje over haar hoofd, een felgekleurde sweater, broek en sneakers. Toch wil ze - zoals de meeste choreografen - liever niet op de foto: 'Dat is mijn werk niet'. Behalve misschien op de rug of zijdelings? Dat lijkt haar wel leuk. 'Ik heb hopen foto's van mezelf, van de rug af gezien, maar niemand wil eraan. Iedereen wil een portret. Misschien hebben jullie een 'moderne' hoofdredacteur?'

Chopinot zette haar eerste passen als choreografe en danseres al in 1978. Drie jaar later won ze de tweede prijs op het 'Concours de Bagnolet' voor beginnende choreografen met 'Halley's Comet'. Al snel maakte ze furore met uitdagende, wilde voorstellingen als 'Le défilé' waarvoor modecoryfee Jean-Paul Gaultier de uitzinnige kostuums ontwierp. Al in 1986 werd haar belang voor de Franse dans erkend: ze werd benoemd als directeur van het Nationaal Centrum voor Choreografie van La Rochelle. Daar stichtte ze haar gezelschap 'Ballet Atlantique'. Nochtans was Régine Chopinot sindsdien zelden te zien in Vlaanderen. Slechts één keer maakte ze haar opwachting in de Singel in Antwerpen met de voorstelling 'St-George'. Die liet een heel andere kant van Chopinot zien. Deze kleurrijke voorstelling, geïnspireerd op gothische miniatuurkunst, putte zich uit in vernuftige, dromerige arabesken. Weg dus met de 'punk' van 'Le défilé'.

Of niet? Chopinot maakte in 25 jaar verbazend veel werken, danste terzelfder tijd mee in voorstellingen van anderen en legde zich de laatste jaren bovendien toe op de ontwikkeling van een centrum voor hedendaagse dans in Vietnam. 'Ik heb in alle richtingen gezocht, ik heb alle horizonten verkend. Ik kan niet stilzitten. Ik moet werken. Dat is mijn natuur. En dan heb je nog de verantwoordelijkheid voor een gezelschap. Dat is een zegen en een vloek tegelijk. Zegen: het geeft je de kans in besloten kring dingen uit te diepen. Tot in 2002, toen ik 'Chair/Obscur' maakte, was ik tien jaar in de weer met een vaste groep dansers. We vroegen ons af wat de betekenis en de werking is van dagelijkse bewegingen. Een 'work in progress'. 'St-George' was een van de uitkomsten van dat werk. Ik nodigde in de studio mensen van allerlei slag, van filosofen tot wetenschapslui over gastchoreografen uit om met ons in de clinch te gaan. De auteur en scenograaf Jean Michel Bruyère is sindsdien mijn vaste 'sparring partner' in het werk. Maar ook een vloek dus: je sluit jezelf af van de wereld.'

Balans

Na die tien jaar gingen haar dansers elk hun eigen weg en bleef ze achter met een kleine groep. Tijd om een balans op te maken. Om zich af te vragen wat er echt op het spel staat in de dans vandaag. 'Ik heb het vergeten steeds als een kunst beoefend. Ik beschouwde het als een toevluchtsoord, een gewilde naïviteit, een middel om niet bezwaard te worden door het verleden. Maar twee jaar geleden nam ik mij voor om toch eens door mijn verzameld werk te lopen, om na te gaan of daar een patroon in opdook. Ik vroeg mij af of er geen dingen waren die ik steeds weer aanraakte zonder ze ooit ten volle uit te diepen. Het antwoord kwam prompt. Ik schud altijd heel heftig 'nee' met mijn hoofd. Weigering, afwijzing, dat zit er bij mij heel diep ingebakken blijkbaar. Nee schudden met je hoofd is ook niet onschuldig. Je doorloopt je horizontale blikveld zo snel dat je zicht vervaagt. De plaats waar je lichaam 'nee' zegt, markeert trouwens een belangrijk kruispunt in je wervelkolom, vlak onder de eerste wervel. Als je hoofd 'nee' schudt veroorzaakt dat een gevoel van onevenwicht in heel je lichaam. Het ontregelt je zintuiglijke en motorische perceptie'.

Ze demonstreert even wat er gebeurt als je heel hevig met je hoofd schudt terwijl je een ingewikkelde beweging probeert te maken. De beweging lijkt te versplinteren, hoe getraind haar lichaam ook is. Chopinot verbindt daar meteen een conclusie aan. 'Mijn werk draait blijkbaar om die nood aan chaos en ontregeling. En ik bedoel dat niet alleen als een metafoor, maar ook letterlijk'. Het is niet de laatste keer dat de choreografe een inzicht over het lichaam naar voren brengt waarbij de grens tussen het letterlijke en figuurlijke moeilijk te trekken is.

Wellicht maakt dat zelfs de eigenheid uit van 'Chair/Obscur' als dubbelvoorstelling. Chopinot: 'De inzet van deze twee stukken is groot. Het is mijn manier om na te denken over de betekenis van kunst in deze laat-kapitalistische tijd. Hebben dansers, na dertig jaar experimenten, nog iets te vertellen? En vooral: is er nog een plaats waar men wil luisteren naar wat zij te vertellen hebben? Soms twijfel je daar aan, maar toch wil je overeind blijven. Zelfs als alles en iedereen je ertoe aanspoort je er bij neer te leggen. Zelfs als je geconfronteerd wordt met de verbluffende capaciteit van mensen om elkaar uit te roeien. Een dissectietafel op het podium kan je beschouwen als de metafoor voor die destructieve kracht. Vallen en weer opstaan is daarom de essentiële bewegingsfiguur van 'Chair/Obscur'. Het gaat om de manier waarop die vragen zich vastbijten in je lichaam.'

Het gaat om zwaarte, in de dubbele zin van het woord. Chopinot: 'Ik voel mij bezwaard door de gang van zaken in de wereld. Maar de voorstelling toont ook hoe zwaartekracht op ons inwerkt, hoe we elkaar meeslepen in de val maar ook tegen de zwaartekracht kunnen vechten, overeind kunnen blijven. Dansers zijn kunstenaars die genoeg kennis hebben van hun lichaam om die effecten op een heldere manier te articuleren. Dat is vaak meer confronterend dan woorden. Ik werk daarom voor deze stukken met niet zo jonge dansers, de jongste is 34. En we dansen naakt. Je ziet dus geen gladde, smetteloze lichamen op het podium zoals de reclame ze ons zo graag voortovert, maar lijven die door het leven getekend zijn. We hebben geleerd dat mensen daar vaak op afknappen. De enen beginnen te huilen, de anderen lopen weg. 'Chair' en 'Obscur' bestaan grotendeels uit hetzelfde bewegingsmateriaal. Maar er is één groot verschil: in 'Chair' overheerst het gevoel dat het allemaal nog de goede kant op kan gaan, 'Obscur' loopt uit op de somberste gedachten.'

Pieter T'JONCK

'Chair' speelt op do. 23 en za. 25, 'Obscur' op vr. 24 en zo. 26 september, telkens om 20.30u. in de Hallen van Schaarbeek. Inlichtingen: 02/218.21.07 of info@halles.be