Kijken met een gevoel van onrust
Performer Kris Verdonck werkt met mensen en machines
(tijd) - De performancekunstenaar Kris Verdonck onderzoekt de jongste jaren de schemerzone waar mens en machine een eenheid gaan vormen. Hij ontwerpt daartoe machines die acteurs zo sterk inperken dat ze haast zelf een object worden. Dat zorgt bij de kijker voor een ervaring waarin onrust en paniek domineren.
Voor een omschrijving van die vage onrust beroept Kris Verdonck zich vaak op teksten van auteurs als Heiner Müller of Samuel Beckett, meesters in het beschrijven van het 'onbehagen in de cultuur'. De combinatie met zijn verbluffende installaties creëert vaak een hallucinante, meer dan 'unheimliche' ervaring die je als toeschouwer perplex achterlaat. Dat was zeker zo in '5', de compilatie van vijf installaties die op Kunstenfestivaldesarts 2003 voorgesteld werd als een quasi-theatrale voorstelling. 'II', dat tijdens deze editie van het festival loopt, is een tweede poging in die richting.
Verdonck geeft toelichting bij wat de toeschouwer te wachten staat: 'Ik toon opnieuw vijf werken. Het eerste heet 'The box'. In samenwerking met het elektronicaconcern Philips creëerde ik een kubus met een zijde van 35 cm die 750.000 lumen uitstraalt, een onwaarschijnlijke hoeveelheid licht. Je moet echt een zonnebril dragen. Ik koppel dat beeld aan Heiner Müllers tekst 'Verkommenes Ufer/Landschaft mit Argonauten'. Die roept een beeld op van de wereld na een atoomoorlog. Het helle licht roept dadelijk associaties op met de gloeiende massa van een kernreactor of het verblindende licht van een atoombom. In 'Rain', een andere installatie, zie je druppeltjes vuur naar beneden vallen op een podium. Die installatie blijft nog een zorgenkind omdat veiligheidsvoorschriften niet toelaten dat je met methanol werkt op een podium. Maar we komen er wel uit.'
De experimenten met acteurs hebben een scherper kantje. 'In de installatie 'Man' maak ik gebruik van 'The voice', een technologie om blinden te laten 'zien'. De gebruiker draagt een bril met een camera. Die zet beelden om in geluidssignalen. Die worden dan doorgestuurd naar twee koptelefoons. De blinde hoort dus de akoestische weerspiegeling van wat er te zien valt. Absurd natuurlijk, want zo beroof je de blinde van zijn gehoor, zijn belangrijkste zintuig. Je stelt een abstracte 'soundscape' in de plaats. Ik bedacht dat je in zo'n soundscape verloren kan lopen. Ik liet danser Sandy Williams oefenen met dat ding. Hoe moeilijk het leerproces ook is, ondertussen kan hij er aardig mee overweg. Zijn actie koppel ik aan 'Company', een tekst van Beckett die opent met de omineuze zin 'A voice comes to someone in the dark, Imagine...'
Verdonck ontdekte nog een technologie met hoogst merkwaardige implicaties. 'Patent Human Energy', de vierde installatie, werd ontwikkeld door Microsoft. 'Deze technologie maakt het mogelijk lichaamsenergie 'af te tappen' en aan te wenden als stroombron voor een pc. Ik stel mij voor dat je als rijke westerling geneigd zal zijn een politiek vluchteling dat karweitje voor jou te laten opknappen. Ik koppelde die gedachte aan het beeld van een fakir die geïmmobiliseerd zit op zijn spijkermatje. Microfoons verbonden met de spijkers brengen bij wisselingen van druk een geluid voort.'
De merkwaardigste installatie is 'Duet'. Verdonck: 'Het duet is in klassiek ballet het zinnebeeld van een perfecte technische en emotionele harmonie tussen twee lichamen. Ik heb één pose uit zo'n duet letterlijk bevroren. Vervolgens heb ik ze op haar kop gezet: de mannelijke danser wordt in een tuig geïmmobiliseerd en opgehangen. Hij draait om zijn as. De ballerina hangt aan zijn lichaam. Wanneer ze beginnen te draaien, ontstaan problemen om het evenwicht te handhaven. Het spektakel ontstaat doordat de twee dansers, om de val te vermijden, elkaar en de machine bespelen. Hoe vreemd dat ook klinkt, het eindigt bijna als een liefdesverhaal.'
Pieter T'JONCK
Te zien van za. 7 tot do. 12 mei in de Kaaitheaterstudio's Inlichtingen: 070/222.199 of www.kunstenfestivaldesarts.be
