Dansen of acteren?
Is er een verschil tussen dansen en acteren? Als je denkt aan de glimlach die gebeiteld staat op het gezicht van ballerina's, zeg je zeker volmondig "ja". Met acteren heeft die lach weinig te maken, met de lust tot behagen des te meer. Ballerina's acteren niet, ze poseren.
Bij hedendaagse dans is het antwoord minder evident. Dat bewees de Canadese danseres Antonija Livingstone afgelopen week in het kaaitheater met The Part. In het eerste deel verschijnt ze als een vamp ten tonele. Een body met een print van een tijger en een zwarte pruik laten niets aan de verbeelding over. Of toch? Het grappige is dat Livingstone haar 'act' voortdurend uitstelt om attributen aan te slepen. Als ze toch aan een dansje toekomt, is dat, tegen de verwachting in, allerminst erotisch van toon. Het is een schoolvoorbeeld van een postmoderne repetitieve pas.
In het tweede deel van The Part verruilt Livingstone haar pruik voor een sinterklaasbaard en trekt ze een schreeuwerige trui aan. Ter hoogte van haar borsten moffelt ze daar twee ballons onder. Zo verandert ze in een mum van tijd in een tweederangs vaudevilleartiest, die stevig aan het drinken slaat. Het enige raakpunt met het eerste deel is dat ze plots hetzelfde abstracte dansje ten beste geeft. Maar daar houdt het spel van personagewissels niet op: de danseres geeft onder andere nog een circusact ten beste en eindigt als musicalzangeres.
Een doorsnee acteur zou de kunstjes van Livingstone nooit tot een goed einde brengen. Haar capriolen, hoe terloops ze die ook brengt, vragen een getraind lichaam dat zich van het minste effect van elke beweging bewust is. Net door dat besef hebben dansers een groter expressief bereik dan acteurs. Of: de beste acteurs zijn (ook) dansers. Commedia dell'arte-acteurs bewijzen dat al eeuwen, met hun combinatie van dans, zang en mime.
Fumiyo Ikeda van Rosas is een mooi voorbeeld van een danseres die beweging tot een superieure vorm van acteren kan omsmeden. Maar in Nine Finger, het stuk over een Afrikaanse kindsoldaat dat ze met Benjamin Verdonck maakte, laat ze zich niet gaan in het uitzinnige acteren dat haar rol in Stella onvergetelijk maakte. Het theatrale vuurwerk laat ze deze keer over aan Verdonck. Hij is een acteur, geen danser, maar wat voor één. Het lijkt alsof met het wegvallen van elke norm in zijn leven ook zijn lichaamsschema ontregeld raakte. Zijn hele lijf schokt en beeft als een kapotte mechaniek. Hij slaat met zijn micro met volle geweld op zijn hoofd en spuwt zijn woorden uit als oerkreten. Ikeda toont dezelfde ontreddering, maar in een meer verinnerlijkte toonaard. Het contrast tussen die twee vertolkingen van de kindsoldaat geeft dit stuk een verbluffende impact.
Hoe willekeurig Verdonck ook lijkt te gesticuleren, toch is elk effect precies berekend. Verdonck doet niet zomaar wat, want dan zou het resultaat slecht povere aanstellerij zijn. De precisie waarmee hij spreekt via zijn lichaam, eerder dan via woorden, maakt van hem een danser.
