Date 2007-04-26

Publication De Morgen

Performance(s)

Artist(s)

Company / Organization

Keywords muhka • akerman • asselberghs • films • evacuation • kino-eye • gezichten • chantal • chambre • zwart

Antwerpen toont cinema met een bakkes maar zonder smoelen

Antwerpen toont cinema met een bakkes maar zonder smoelen

Tot 26 mei kun je in het MuHKA, in de serie Lonely at the Top, drie videowerken van Herman Asselberghs zien. Tegelijk loopt van 26 tot 29 april in het MuHKA en de Monty Kino-Eye #7 - Evacuation, met dezelfde kunstenaar als hoofdcurator.

door Pieter T'Jonck

Er is vooral film en video te zien, maar ook muziek, dans, installaties en lezingen waarin het beeld 'gespaard' blijft van het menselijke gelaat. Asselberghs: "Wij zijn tegen menselijke gezichten in beeld. Wij kiezen voor het lege beeld."

Wat stoort jou aan het menselijke gelaat in film?

Herman Asselberghs: "Het probleem is niet dat gezicht op zich, wel dat we in alle media voortdurend aangekeken worden door gezichten. Ze worden beschouwd als het summum van emotie. Meteen staan ze symbool voor de 'emocratie' die ons beheerst. Beelden van gezichten ervaren we als een rechtstreekse uitdrukking van emoties. Zulke beelden willen ons doen geloven dat ze direct communiceren, en dus superduidelijk zijn. Ik wantrouw dat nogal. Geen enkel beeld is 'duidelijk' of eenvoudig. Dit evenement is een oefening in precies kijken naar beelden die op het eerste gezicht niets vertellen."

Wat is de inzet?

"Als je de menselijke figuur weglaat, wordt een beeld vaak als leeg ervaren. Wij willen kijken wat er dan gebeurt. Volgens mij wordt de kijker zich veel meer van zichzelf bewust, ervaart hij veel sterker dat hij kijkt. Noem het presence of absence. Hoewel zulke films en beelden natuurlijk geen mainstream zijn, kennen ze toch een lange traditie. Guy Debord, de Franse filosoof van de spektakelmaatschappij, maakte bijvoorbeeld Hurlement en faveur de Sade. De laatste 23 minuten daarvan zijn volkomen in zwart gehuld. Dat is een muur waar je op botst."

Dat kun je toch maar één keer doen?

"Natuurlijk. Daarom hebben we ook een breed gamma van films samengesteld waarin de mens altijd op een of andere manier ontbreekt. In de films van Bresson of in Last Days van Gus Van Sant verdwijnen mensen uit het beeld en uit het leven. We tonen ook abstracte films, zoals de flicker films uit de jaren zestig en zeventig, die gemaakt zijn als een ritmische afwisseling van wit en zwart. In natuurfilms ontbreekt de mens ook vaak, of is hij slechts een detail. Heel bijzonder zijn Sleep van Andy Warhol en La chambre 2, de debuutfilm van Chantal Akerman. Iedereen heeft gehoord van Warhols extreem lange film, maar niemand heeft hem gezien. Het is een collage van vertraagde beelden van een slapende man die de indruk wekken dat je naar een dode kijkt. In La Chambre 2, waarvan nog maar één kopie bestaat, kijkt Akerman zelf onbeweeglijk naar de camera."

Wat 'zegt' dat dan?

"Elk beeld, zelfs al ervaren we het als leeg, zegt iets. Eens je naar een beeld kijkt, al is het een zwart vlak, ontstaat er een zeker engagement. Het zegt iets en dus is het niet meer leeg."

Dan maar geen foto van jou bij dit artikel?

"Dat heeft geen inderdaad geen zin."

Kino-Eye #7 - Evacuation, tot zondag in MuHKA en Monty, Antwerpen. Info: www.muhka.be en www.monty.be. Uitschieter qua film is de zaterdag in het Muhka. De Amerikaanse Ivone Margulies houdt er die dag ook een lezing over het werk van Chantal Akerman.