Date 2007-06-18

Publication De Morgen

Performance(s) Myth • Foi

Artist(s) Cherkaoui, Sidi Larbi

Company / Organization

Keywords myth • schaduw • getal • mijn • tempus • fugit • cherkaoui • foi • mythologie • vader

Choreograaf Sidi Larbi staat met 'Myth' in deSingel

Choreograaf Sidi Larbi staat met 'Myth' in deSingel

De mens en zijn schaduw

Tien dagen voor de première van 'Myth', een productie van het Toneelhuis, monteert Sidi Larbi Cherkaoui nog volop het overvloedige materiaal dat zijn dansers hem leverden. Geen sinecure met veertien dansers en zeven muzikanten op het podium. In dit stuk gaan magie, godsdienst, mythologie en de persoonlijke lotgevallen van mensen een innig verbond aan.

door Pieter T'Jonck

Waarover gaat Myth?

Sidi Larbi Cherkaoui: "Net als de meeste mensen heb ik enkele lijken in mijn mentale kast zitten. Ik moet daarmee in het reine komen. Deze voorstelling ging daarom aanvankelijk over trauma's. Werken aan een stuk is voor mij immers ook een vorm van persoonlijke psychotherapie. Een trauma is een gebeurtenis die zo onoverkomelijk lijkt dat je terug wilt naar het moment 'voor dat voorval'. Dat dreigde echter heel zwaar en al te persoonlijk te worden. Daarom benaderde ik het thema langs een andere weg: de mythologie. Iedereen kan zijn eigen problematiek wel in een of andere mythe herkennen. Indische en Griekse mythen dringen geen moraal of oordeel op, maar tonen via een verhaal wat iemand overkomt als hij bepaalde keuzes maakt. Dat herkennen is een vorm van persoonlijke genezing: je merkt dat je niet alleen staat met een vraag of een emotie. Onze cultuur is echter arm aan dergelijke verhalen. We kennen die troost nauwelijks. Bij ons is het al hard werken en lijden wat de klok slaat. Zo kom je niet vooruit."

Het speelt zich af in een grote zaal vol boeken en geraamtes.

"Het stuk draait om vijf personages die in een grote wachtzaal voor een gesloten deur zitten. Misschien wachten ze op de dokter, maar de plek zou ook het vagevuur kunnen zijn. Als je Foi gezien hebt, herken je enkele figuren, al bevinden ze zich nu in een andere fase van hun leven. Ze zijn verbitterder of meer terneergeslagen. Of zijn ze dood, en zien we ze in het hiernamaals? Wat achter die deur ligt, is en blijft een raadsel. Misschien ligt daar de hemel, of keren ze via die weg naar de aarde terug, of misschien hebben ze een ontmoeting met de grote dokter God? Dat blijft open. De boeken en skeletten verwijzen naar de overlevering."

Wat overkomt deze personages? Welke rol spelen de andere performers?

"Foi was gebaseerd op het getal drie. Drie is in de tarot de koningin, de Venus of de moederfiguur. Het decor telde ook drie wanden. Myth draait om het getal vier: vier letters, vier wanden, een stuk dat vierkanter, mannelijker is. Het draait om de relatie met de vader. God de Vader, mijn vader, de vader van mijn performers... Toch benader ik dat thema vooral via vrouwenfiguren. Mijn personages worden hier voortdurend begeleid door schaduwfiguren. Die zijn groter in getal dan de personages en ze belichamen telkens het tegendeel van het gevoel dat een personage op een bepaald moment incarneert. Zo krijg je telkens 'complete' figuren. Zijn ze vrolijk, dan is de schaduw droevig, zijn ze agressief, dan is de schaduw vol affectie."

Wat wil je ons daarmee tonen?

"Ik wil tonen dat alles een geheel vormt. We kunnen niet doen alsof wij losstaan van de rest van de wereld, zelfs niet van de lucht die we inademen. Ook die wordt een deel van ons. Als je opgroeit, leer je de grens afbakenen tussen waar je zelf eindigt en het andere begint. Een zuigeling kent die grens nog niet. Maar die grens ligt nooit volledig vast. Al wat rondom je gebeurt, beïnvloedt je emoties, je manier van zijn. Je moet dus met alles bezig zijn. Dat is de betekenis van de schaduwen. Die stellen alles voor wat we uitsluiten. Ik wil mensen tonen dat ze zich niet kunnen afscheiden van hun schaduw."

Je performers hebben een grote inbreng in de ontwikkeling van het stuk. Hoe ga je om met het materiaal dat zij leveren?

"Meestal geeft men choreografen de raad: kill your darlings. Ik doe het omgekeerde. Ik probeer zoveel mogelijk te behouden. Je kunt alles proberen te raffineren tot zijn zuiverste vorm, maar dat levert enorm veel afval op. Dat wil ik vermijden. Je moet alles gebruiken, maar elk ding moet wel zijn juiste plaats krijgen. Als iets niet klopt, dan betekent dat niet noodzakelijk dat het op zich slecht is, maar wel dat het niet op het juiste moment komt. De twee kanten van mijn persoonlijkheid komen hier aan bod. Aan de ene kant ben ik gek op het emotionele en irrationele van het creatieproces. Maar mijn analytische kant spoort mij ertoe aan om die dingen samen te brengen tot een script dat consequent is en voor iedere speler klopt. Ik zet voor iedereen een lijn, een verhaal uit. Iedereen krijgt zijn huisje. Dat is mijn democratische kant. Ik wil vooral luisteren naar wat iedereen inbrengt. Op die manier stel ik ook voortdurend alles in vraag om te voelen wat het beste is op een bepaald moment."

Muziek speelt weer een grote rol?

"Ik leg graag verbanden tussen mijn voorstellingen, ook muzikaal. Voor Tempus fugit groef ik mij helemaal in de muziek uit de veertiende eeuw in, nu grijp ik naar de periode daarvoor, de polyfone muziek uit de dertiende eeuw. Ik heb het geluk dat de Italiaanse zangeres Patricia Bovi en haar ensemble Micrologus die muziek brengen. Patricia zag Tempus fugit en werd getroffen door de band tussen de liedteksten en het podiumgebeuren. Zij brengt de muziek op een doorleefde manier omdat zij deze orale muziektraditie door en door kent. Zij begrijpt de band met de geschreven muziek die ons overgeleverd is. Met haar sterk ontwikkelde gevoel voor ritme brengt zij die muziek heel ritmisch en gestructureerd. Het metrum bepaalt het stuk. Dat sluit mooi aan bij het vierkante ervan."

Van 20 tot 27 juni in deSingel, Antwerpen, om 20 uur.

n Sidi Larbi Cherkaoui: 'Je moet alles gebruiken, maar elk ding moet wel zijn juiste plaats krijgen.'