Rosas danst zich in 'Sister' door 25 jaar geschiedenis
Anne Teresa De Keersmaeker eregaste op toonaangevend Weens festival Impulstanz
Belgische choreografen maken de blits op het festival Impulstanz in Wenen, tot 12 augustus dé Europese rendezvousplek voor choreografen. Anne Teresa De Keersmaeker is er eregaste en danste er een wereldpremière. Voor Sister putte Vincent Dunoyer uit het rijke Rosasverleden.
DOOR PIETER T'JONCK
WENEN l Impulstanz ging het afgelopen weekend zijn 24ste jaar in. Het festival grossiert in workshops met klinkende namen en jonge choreografen.
Choreografen die in België werken staan - alweer - hoog op de affiche. Wim Vandekeybus brengt Spiegel, Alain Platel, Fumyo Ikeda en Benjamin Verdonck spelen Nine Finger en Sidi Larbi Cherkaoui toont zijn nieuwe Myth... De festivalspits werd evenwel afgebeten door de Engelse choreograaf Jonathan Burrows (die vaak vanuit het Kaaitheater en dansschool PARTS opereert) met het sublieme Both Sitting Duet. Burrows is ook mentor van de 65 jonge choreografen uit 39 landen die hier deelnemen aan het DanceWeb-project. De bedachtzame Burrows is hun gids in deze intensieve exploratie van de danswereld.
Burrows is daarvoor de geknipte figuur. Dat bleek ook uit een publiek gesprek dat hij hield met Meg Stuart en Anne Teresa De Keersmaeker over de inzet en betekenis van hun werk. Dat gesprek kwam er ter gelegenheid van de presentatie van een boek over beider werk door Irmela Kästner. Het festival maakte deze publicatie financieel mogelijk, wat meteen bewijst hoezeer de twee vrouwen hier eregasten zijn. Stuart staat hier zelfs met drie werken.
De Keersmaeker toonde hier al sinds 1990 het leeuwendeel van haar oeuvre. Ook nu treedt zij weer op, maar deze keer niet met een eigen werk. Zij danst in Sister , de choreografie die Vincent Dunoyer, een ex-Rosas danser, voor haar bedacht en met haar uitvoert. Het werk is zowel een hulde aan als een bespiegeling over dat oeuvre. Het stuk grijpt terug naar de structuur van Fase, waar De Keersmaeker 25 jaar geleden mee doorbrak. De strikte structuur van de dans was haar op het lijf geschreven, maar ze legde die daarin ook haar danspartner Michèle-Anne De Mey op: vrijwel als een dubbelganger volgde die haar dans. In Sister keert Vincent Dunoyer de rollen om. Hij danst voor, De Keersmaeker volgt.
Het materiaal dat Dunoyer verzamelde is echter, in tegenstelling tot Fase, niet het zijne. Hij vroeg Fumiyo Ikeda, die zowat de hele geschiedenis van Rosas meemaakte, om scènes van oude stukken na te spelen. Mirjam Devriendt maakte daar foto's van. Met dertig van die foto's trok hij naar 31 (ex-)dansers van Rosas met de vraag een nieuwe choreografie te verzinnen die de pose op twee foto's met elkaar verbond. Die korte dansjes lijmde hij, als een cadavre exquis, terug aan elkaar.
Zo ontstond een heel merkwaardig nieuw werk. Eén extreem lange, complexe bewegingszin balt de ervaringen van 30 dansers, de geschiedenis van het gezelschap én die van Dunoyer zelf samen. Dat maakt de dans ook erg beladen. De dansers leverden immers een belangrijke bijdrage aan de 'taal' van Rosas door hun vertolkingen en door hun eigen choreografische bijdrage. Sister vertelt zo het verhaal van de complexe relatie tussen een choreografe die 'tekent' voor een werk, en de dansers die het werk mee getekend hebben.
Eerst zie je de foto's van Ikeda, die de ruggengraat van de dans vormen. Daarna volgt een filmpje waarin Pere Pladevall zijn dansje demonstreert. Als het filmbeeld wegdeemstert, voert Dunoyer datzelfde dansje in fel tegenlicht op, als een schaduwbeeld. Meteen volgen ook de stukjes van andere dansers. Twee van hen hielden zich niet aan de opdracht. Nicole Balms draagt een erg pertinente tekst bij over vervlogen herinneringen die zelfs foto's niet meer tot leven kunnen wekken. Je hoort die op klankband. Kitty Kortes Lynch zingt in een film een liedje over de afgunst tussen zusters.
Dunoyer presenteert deze choreografie op een ingehouden, precieze manier. Niet zo bij De Keersmaeker. Als zij opkomt, gaat het grote licht aan. Het materiaal, dat ooit bij haar vertrok, en nu via een lange omweg tot haar weerkeert, trekt ze nu helemaal naar zich toe. Door hier een sterker accent te leggen, daar een smachtelijke gelaatsuitdrukking toe te voegen, maakt ze van de grillige choreografie die Dunoyer toonde toch weer een soort zelfportret. Tot er een coup de théâtre volgt die nog eens aantoont hoeveel verschillende lagen herinneringen hier opgestapeld zijn.
Sister is een kleinood, maar ook een choreographer's choreography omdat het een buitengewone kijkinspanning vraagt. Bij de première, na een snikhete dag, bleef het Weense publiek dan ook wat beduusd achter.
Impulstanz, tot 12 augustus in Wenen, www.ImpulsTanz.com. Sister, 11/9 in CC Maasmechelen, 15-17/11 Kaaitheater, Brussel en 20 november in CC Brugge
n De Engelse choreograaf Jonathan Burrows voerde op het festival een publiek gesprek met collega's De Keersmaeker (r.) en Meg Stuart.
n Anne Teresa De Keersmaeker: als zij in Sister opkomt, gaat het grote licht aan.
