Date 2007-08-29

Publication De Morgen

Performance(s) Wanderland

Artist(s) Schröter, Katarina-Romana

Company / Organization

Keywords

Eerst zien en dan geloven

Gemakshalve gaan we ervan uit dat wat we zien ook bestaat, en wat onzichtbaar is dus niet bestaat. 'Eerst zien en daarna geloven, nooit geloven zonder zien', klonk het ooit in een meezinger. Maar is dat wel zo? Geloven we niet eerst vooraleer we zien? Dat is geen filosofische scherpslijperij, maar een kwestie die ons elke dag aanbelangt. De wereld is dan misschien wel een dorp geworden, op straat ervaren we dat allerminst zo. Ooit had in een dorp alles en iedereen zijn vaste plaats en waarde. In ons werelddorp daarentegen zijn we allemaal in zekere zin vreemdelingen, zo vaak veranderen we van plaats en taal. En die dingen, die wisselen als junkbonds van de ene dag op de andere van waarde en betekenis.

Niemand kan echter leven in een wereld die enkel uit 'onbekenden', mensen of dingen, bestaat. Daarom bedenken we voor onszelf wat 'normaal' is en wat niet, wie erbij hoort en wie niet. Dat is best handig, want vaakt ontreekt de tijd om een concrete situatie nauwkeurig te interpreteren. Alleen daarmee geldt niet langer dat je eerst ziet en dan gelooft. Je gelooft eerst en ziet dan, namelijk wat je denkt dat er te zien moet zijn. Al het andere is verdacht. We lijden allemaal aan een lichte paranoia, uit noodzaak...

Toch loopt die collectieve paranoia zelden uit de hand omdat de meeste mensen er ongeveer dezelfde denkbeelden op nahouden over hoe het er aan toe hoort te gaan. We kijken immers allemaal naar dezelfde tv-zenders, lezen dezelfde kranten, delen een stukje stad. Zo ontstaan vele ongeschreven regels over hoe een situatie te begrijpen valt. Maar incidenten zijn niet uit te sluiten. Wat als iemand zich niet bewust is van die ongeschreven regels? Iemand die echt vreemd is en niet zomaa een toerist? Dat onderzocht de Duitse performancekunstenares Katarina-Romana Schröter in haar film Wanderland, een project voor Dasart in Amsterdam.

De titel verwijst naar Alice in Wonderland. Alice komt terecht in een wereld die aan een totaal andere logica beantwoordt dan de hare. Op dezelfde manier zwierf Schröter in Istanbul, Sofia en Budapest rond in de straten. Meestal deed ze nauwelijks meer dan ergens stilstaan, al was dat soms een hinderlijke plaats zoals een kruispunt. Af en toe imiteerde ze ook een verbijsterde voorbijganger. Een keer gaf ze een straatschuimer een bosje bloemen. Maar meestal deed ze dus gewoon niets. Dat ze, door haar gestalte en huidskleur afweek van de andere mensen in de straat bleek te volstaat om irritatie op te wekken. Mensen zochten toenadering, imiteerden onwillekeurig haar passen, keken haar onderzoekend aan...

Het verbazende van de film van deze acties is echter dat je ook als toeschouwer ervan onwillekeurig, en tegen beter weten in, de gebeurtenissen gaat interpreteren alsof ze aan één of andere logica beantwoordden. Zelfs een stel mussen lijkt plots hoogst belangrijk, gewoon omdat deze vrouw er naast staat. Ook filmbeelden kunnen we blijkbaar niet onbevangen bekijken.

Wandering, of Encountering the Cities, zoals de film eerst heette, is doorlopend te zien op het Batardfestival, dat in het Kaaitheater loopt, tegelijk met het Theaterfestival. www.kaaitheater.be