Orla Barry en Ivana Müller zijn voorstander van cross-overkunst Weg met het hokjesdenken
Het Playgroundfestival in het Leuvense STUK is het evenement voor artiesten die zich niet onder één noemer laten vangen.
Door Pieter T'Jonck
Leuven l Ivana Müller begon ooit als choreografe, maar haar huidige werk speelt zich evengoed op het internet af. Orla Barry is vooral bekend als visueel kunstenaar, maar maakt nu voor het eerst een 'echt' toneelstuk.
Ivana Müllers theaterwerk oogstte onlangs internationaal succes. Ze trad van New York tot Singapore op en deed zowat elk hoekje van Europa aan. Kijkers hadden algauw door dat Müller niet onder één noemer valt. Het Rotterdamse Piet Zwart Instituut voor voortgezette opleidingen beeldende kunst nodigde haar zelfs uit als tutor, een kunstenaar-leermeester die studenten op weg helpt in hun ontwikkeling.
Müller kijkt daar niet van op: "In de beeldende kunst staat de notie 'performativiteit', die zo bepalend is voor het hedendaagse podiumwerk, centraal. Maar er spelen ook andere zaken mee. Hoe bereik je de kijker? Hoe zorg je ervoor dat de dingen werken? Uiteindelijk is elke kunstuiting ook een techniek om de blik van mensen te vestigen op wat je wilt laten zien. Het grote verschil tussen beeldende kunst en theater is dat je in het eerste geval een één-op-éénrelatie hebt tussen werk en toeschouwer, en dat de duur onbepaald is. In het theater gaat het over een groep performers en verschillende kijkers, en ligt de duur wel vast.
"Die relatie tussen kijker en voorstelling staat centraal in al mijn werk. Hoe neemt de toeschouwer deel aan een werk? Ik vraag me altijd af welke conventies die relatie regelen. Daarom volgen mijn stukken altijd een precieze format, zoals de lecture performance of het tableau vivant. In mijn stuk dat hier in première gaat, Playing Ensemble Again and Again, is het slotmoment van de voorstelling, als de artiesten buigen, het uitgangspunt."
Onvoorspelbaar
De Ierse Orla Barry brengt op het Playgroundfestival The Scavenger's Daughters in première, een heus toneelstuk vertolkt door acteurs als Miles O'Shea, Kate McIntosh en Ineke Lievens. Barry is bijzonder opgewonden over de kansen die ze hier krijgt om in het theater aan de slag te gaan. "De basis van mijn werk is altijd taal. Ik verken die op alle mogelijke manieren: hoe ze verschijnt, hoe ze klinkt en uitgesproken wordt, welke beelden ze oproept, enzovoort. Tot nog toe vertaalde ik dat altijd in foto's, video's of performances. Ik ben iemand die ervan houdt om altijd met één been op onbekend terrein te staan. Ik proef graag van cinema of van theater, maar ik ben geen cineast of regisseur. Dit is de eerste keer dat ik de kans krijg om het podium zelf als instrument uit te proberen. Dat is fantastisch."
Barry ziet grote kansen. "De tekst voor dit stuk schreef ik in 1997 voor een tentoonstelling van Els Dietvorst in Antwerpen. Ik beschikte toen niet over acteurs om de tekst te brengen zoals ik het wilde. Nu wel." Toch wordt het geen conventioneel stuk met een plot en karakters. "Het stuk houdt het midden tussen een theaterstuk en een recital. De tekst is opgebouwd als een gesprek tussen twee zusters, twee reeksen monologen die elkaar aflossen. Zo ontstaat er een ketting van associaties, niet alleen inhoudelijk, maar ook akoestisch. Ik hoop dat er op die manier in het hoofd van de kijker beelden ontstaan. Maar een verhaal wordt dat niet. Het blijft even onvoorspelbaar als het echte leven."
Lange traditie
Hoe uitzonderlijk ze het Playgroundfestival vinden? Müller: "Het publiek dat zowel theater als beeldende kunst volgt, is veel groter dan gedacht. Soms is het bijna mainstream geworden. Denk maar aan het werk van Jérôme Bel. Dat zette de toon voor heel wat jonge choreografen. Een kunstenhuis als STUK heeft al een lange traditie in de ontwikkeling van productievormen die cross-overs stimuleren. Het is enkel in de conservatievere huizen dat ze dat niet in de gaten hebben.
"Het afgelopen anderhalf jaar kon ik door de geboorte van mijn zoon niet op tournee. Toch maakte ik een vijftal 'stukken' die via video of internet verspreid zijn. De uitnodiging voor die werken kwam van theaters, festivals of een galerie. Zo zie je maar, je hoeft jezelf nooit in één hokje op te sluiten."
Playing Ensemble Again and Again van Ivana Müller, morgen en zaterdag om 20.30 uur. The Scavenger's Daughters van Orla Barry, morgen om 22 uur en zondag om 19.30 uur.
Ivana Müller:
Het publiek dat zowel theater als beeldende kunst volgt, is veel groter dan gedacht
Orla Barry:
Ik hou ervan om met één been op onbekend terrein te staan. Ik proef van cinema en theater, maar ben geen cineast of regisseur
