Archives du Théâtre 140

De Nieuwe Gids

-

TONEEL TE BRUSSEL

« The Living Theatre of New York » in « Théâtre 140 »

De zaal « Théâtre 140 » aan de Eugeen Plaskylaan te Schaarbeek was geheel gevuld met een overwegend jong publiek, waartussen we veel theatermensen ontmoetten die kennelijk vrijaf hadden ter gelegenheid van de Allerzielendag : directeurs, regisseurs en acteurs van verscheidene Brusselse schouwburgen, die nieuwsgierig kwamen kijken naar wat de Amerikaanse avant-gardegroep « The Living Theatre of New-York » kwam brengen. We zagen o.m. ook de h. Claude Etienne, de directeur van het gezelschap « Rideau de Bruxelles » door wiens toedoen de ADAC deze Amerikaanse troep heeft kunnen uitnodigen. Onbekend zijn deze mensen bij ons niet. Twee jaar geleden traden ze op te Brussel met een reeks vertoningen van « The Connection » en « The Apple » van Gelber.

In de Verenigde Staten wordt het theater beschouwd als een bedrijf, dat door een zakenman die er iets voor voelt — lees : die er een zaak in ziet — gefinancierd wordt. De staat, zelf is met zijn subsidies heel karig. De regisseur en de acteurs studeren een bepaald stuk in en gaan dan op zoek naar een geldschieter die het er op wagen wil. Dit systeem dwingt er de artiesten toe stukken op het repertoire te nemen waarvan het quasi zeker is dat ze het bij het grote publiek zullen doen. Maar Julian Beck en Judith Malina die « The Living Theatre » beheren, zien de zaken anders in. Theater wordt over het algemeen beschouwd als iets dat de artistieke behoeften dient te voldoen. Het is een intellectuele en literaire aangelegenheid. Wij zien het anders zeggen Julian Beek en Judith Malina. Het theater moet een middel zijn om de toeschouwers tot in het merg te raken. Wij moeten de mensen wakker schudden door hun de schokkende waarheid voor de ogen te houden. Onze opvatting van theater is zo dat degene die naar ons werk komt kijken er zó door getroffen wordt dat hij er blijvend iets van meedraagt voor het leven.

« The Brig » van de jonge auteur Kenneth H. Brown (Brooklyn 1936) is ongetwijfeld een schokkend toneelwerk. Het is een gillende aanklacht tegen het militarisme, althans tegen de uitwassen van de militaire strafmethodes, zoals ze in de grote landen bestaan. Niet alleen in het Duitsland van Bismarck en Hitler zoals men zou kunnen veronderstellen, maar in alle legers. We maken een volledige dag mee in het strafgevangenen kamp « The Brig » van de Amerikaanse mariniers in 1957. Dit kamp is gelegen in centraal Japan.

De waarheid omtrent deze methodes mag evenwel niet steeds zo categoriek worden tentoongespreid. Dit hebben de leiders en de spelers van « The Living Theatre of New-York » dan ook aan den lijve moeten ondervinden. Hun groep werd na twaalf jaar wegens moeilijkheden met de staat New York opgedoekt. Het gezelschap zal nu trachten op te treden voor de Amerikaanse universiteiten die over genoegzaam fondsen beschikken. Het optreden voor deze instellingen en de mogelijkheid op markten en op pleinen te spelen zal — hopelijk — deze avant-gardisten de kans geven hun theaterleven te rekken.

De strenge discipline waaronder tien gestrafte soldaten moeten leven is onmenselijk en wreed. Zó wreed dat het ten slotte verwondering kan baren dat er maar één op deze tien krankzinnig wordt. Als opvoedend en corrigerend procédé kan zulk toneel zijn waarde hebben, maar ons komt het voor als te brute al en te cynisch om er blijvend in te kunnen geloven. Omdat de directeurs de mening zijn toegedaan dat elke speler ook om het even welke rol moet kunnen vertolken, worden de zeventien rollen iedere avond omgewisseld.

De zeventien acteurs werden langdurig toegejuicht door de goedgevulde zaal van het « Théâtre 140 ». Enkele tientallen toeschouwers hadden er niettemin de voorkeur aan gegeven tijdens de pauze met stille trom te vertrekken. Na de pauze waren er inderdaad opvallend veel zitplaatsen niet meer bezet.

LP.