Archives du Théâtre 140

De Standaard

15-11-1966

Living Theatre klaagde aan...

(Van een medewerker)

Brussel, november. — Het beruchte Newyorkse « Living Theatre », verbannen uit Amerika en sedert twee jaar op rondreis in Europa, is weer in het land en speelt in « Theatre 140 » (Schaarbeek) vier vertoningen van « Frankenstein », een titel die — denk aan de film — geen twijfel laat over het genre van spektakel: gruwel en griezel, veel erger dan grandguignol.

Het werk — of liever het pantomimisch ballet, want van toneel kan men niet spreken — is een aanklacht tegen de mens en het leven en een kritiek op de maatschappij, totaal nihilistisch. In hallucinante beelden wordt het neen-zeggen tegen het leven geëvoceerd, beelden en tekstflarden, in verscheidene talen, die elke maatschappelijke evolutie en elke wetenschappelijke ontdekking hekelen omdat ze ten slotte onder een andere vorm tot opkalefatering van de mens dienen en van de eeuwenlange foltering die de mens voor zijn medemens gebruikte. Waarom leeft de mens en waartoe dient zijn lijden? Het wordt een volledige negeren of liever een veroordeling van al wat met het menselijke verband houdt, dus ook met Schepper en schepping. Het is een evocatieve syntese van het meest zwartgallige pessimisme.

Van akteren is er absoluut geen sprake. We zouden het liefst een remedie tegen toneelentoesiasten noemen. Het tergen van de toeschouwers begon reeds door ze meer dan een uur voor gesloten deuren te zetten, omdat de optredenden zich als boeddhabeelden in een doodse houding moesten koncentreren op het plateau. Pose? Of moesten bepaalde drogeermiddelen werken? In het duister kon men dan zijn plaats zoeken in de eivolle zaal waarin een blijkbaar op-sensatie-beluste-jeugd domineerde : zowel deftige burgers als jonge priesters en zeldzame provo's.

Reeds in het eerste kwartier ondergaat men de shockterapie, die een gevoelige toeschouwer gewoon misselijk maakt. Alle folteringen en vervolgingen worden op realistische wijze geëvoceerd : een meisje wordt levend begraven, een jongeman suggereert een autentieke gehangene ; elektrische stoel, pijnbanken, het kruis en de guillotine komen er bij te pas. De daarop volgende operatieve behandelingen, na de hekeling van de opstanding van de doden, maken de katarsis, voor zover daarvan sprake kan zijn, niet gezonder.

Wij waren blij dat we met de pauze konden vluchten, al behoorden we dan tot de zeldzamen, want het entoesiasme was bij de toeschouwers tot een bepaald hoge graad gestegen. We vragen ons af waar in dat genre de climax ligt als we denken dat het « Living Theatre » hier reeds « The Connection », « The Apple », « The Brig » en « Mystères » heeft vertoond? Het jongste spektakel overtrof al het voorgaande.

We hebben wel respekt voor het technisch volmaakte en nog meer voor het gedisciplineerde van de medewerkers, hoewel we medelijden koesteren en ons afvragen hoe zij een dergelijk mensonterend geval dagelijks kunnen ondergaan zonder krankzinnig te worden.

P.v.M.