Archives du Théâtre 140

De Nieuwe Gids

1-2-1968

TONEEL TE BRUSSEL

„HET LABYRINT" van Fernando Arrabal

Gruweltoneel door het Parijse gezelschap „Le Grand Théâtre Panique"

« Hoe langer, hoe gekker ». Dit is wel de opmerking die de brave bourgeois-toneelliefhebber uit de deftige buurt van het « Theatre 140 » aan de buurt van het […] na dit lawaaierig vertoon de nachtelijke stilte intreedt.

Nochtans is er ook wel een deel van het publiek, vooral het jeugdige deel dan, dat enthousiast is over deze vorm van kunst (?) en het allemaal « formidable » en « magnifique » vindt.

De mensen van het « Grand Théâtre Panique », onder de leiding van de duivel doet 't al Jérôme Savary maken het inderdaad nogal bont.

Maar deze voorstelling, hoe verbijsterend en oorverdovend ook, is interessant, omdat ze aantoont hoe de jonge anarchist Fernando Arrabal (1932) zoekt naar een nieuwe vormgeving voor zijn ideeën. Niet iedereen hoeft het daarom met zijn opvattingen eens te zijn. Arrabal is een apart geval in onze hedendaagse dramaturgie. Deze vereenzaamde, hypergevoelige dichter zoekt een uitlaatklep en zijn visionaire geest roept bij hem geesten op à la Jeroen Bosch.

Het « Labyrint » is inderdaad een nachtmerrie. De auteur zoekt wel een uitzonderlijke plaats op om zijn spelers te doen optreden. Twee gevangenen hokken samen in een W.C. De éne gevangene heeft voortdurend dorst en de andere is zo vriendelijk de spoeling te doen werken... Men verstaat de rest, maar smakelijk kan het niet worden genoemd. Eén der gevangenen kan zich bevrijden en hij komt in een park terecht, waarin hij dreigt verloren te lopen — het labyrint — en ontmoet hier een waanzinnig meisje en de vader van dit kind die zeer autoritair is en niets anders doet dan brullen en commanderen. Ondertussen heeft de andere gevangene zich verhangen in het W.C. Er komt een onderzoek naar de dood van de man en de gevluchte wordt Veroordeeld wegens moord.

Bij Arrabal is de genegenheid een gevaarlijke ziekte, die te mijden is als de pest. Hij stelt het ook steeds voor alsof de mens graag vertoeft in een verkeerd milieu.

Arrabal rammelt wel aan de poorten van een nieuwe vormgeving, maar wat hij er in zijn « Labyrint » van terecht brengt is nog niet zeer overtuigend. Savary maakt er een oorverdovend spektakel van dat onaangenaam op het trommelvlies werkt. Al dat gebrul, dat denken doet aan de happening die we eens meemaakten in het Paleis voor Schone Kunsten, brengt ten slotte niet zoveel zoden aan de dijk. Al bestaan er ook duizend variaties om schoonheid voort te brengen, dan vinden we toch dat Savary eerst in het reine moet komen met de procedures die worden gevolgd en die, naar onze bescheiden mening, voorlopig nog niet veel te maken hebben met esthetica.

Jérôme Savary speelt zelf de rol van de rechter. Jacques Coutureau is de opstandige gevangene, en Lydie Pruvot speelt de rol van het waanzinnige meisje. De neger Yvan Labéjoef is de despotische vader.

Er was, zoals gezegd, weer veel lawaai in het « Théâtre 140 ». We vreesden dat de politie weer een inval zou komen doen, zoals dat is gebeurd met de voorstelling van « Frankenstein », door het fameuze « New-York Living Theatre », maar ook de politie geraakt gewoon aan dit soort van toneel...

L.P.