Archives du Théâtre 140

De Standaard

12-11-1969

"Bread and Puppet Theater" brengt boeiende boodschap

(Van onze verslaggever)

Brussel, 11 november. — Spektakel? Nee! Toneel? Nee, eigenlijk ook niet. « The cry of the people for meat », dank zij een gelukkig initiatief van direkteur Jo Dekmine op de planken van het « Théâtre 140 » in Schaarbeek gezet door het « Bread and Puppet Theater » van New York, was — drie avonden aan een stuk in een tot aan de nok gevulde zaal — méér dan dat alles. « The cry » hangt ergens tussen een diep-doorvoelde happening en een bijbels spel, gebracht door jonge mensen, die ons allen een spiegel wilden voorhouden en een boodschap overbrengen Een lastige taak, ook al omdat de moderne mens niet graag met moeilijkheden en problemen wordt gekonfronteerd en nog veel minder een blik in zichzelf wil werpen.

Openbaring in de '140'

Peter Schumann en zijn vrienden slaagden er echter volledig in. Geboeid en meegesleept door het rudimentaire vertoon op het toneel, echter met zo ongelooflijk veel inhoud, begreep men inderdaad wat « The Bread and Puppet Theater » ons wilde zeggen : Schumann en de zijnen wilden ons tonen welke weg wij gingen en nog zullen gaan, als mensheid, door ons teruggrijpend op hét boek, de bijbel, het verhaal te vertellen dat uniek is: vanaf de geboorte van de mens tot aan de kruisiging.

Om die toch wel moeilijke boodschap te brengen greep « Bread and Puppet » terug op uiterst simpele middelen, die echter zeer direkt zijn. Weinig woorden, veel poppen, groot en klein, mysterieuze muziek. Een terugkeer in feite naar de oervorm van het toneel, waar men niet de beschikking had over verfijnde technische hulpmiddelen om een illuzie te wekken, maar waar akteurs en aktrices het op zuiver natuurlijke wijze moesten doen, door hun expressie, door gebruik te maken van symbolen, door eenvoud ook.

Niets kan de aandacht van de toeschouwers afleiden van wat de leden van « Bread and Puppet » centraal stellen: de boodschap, die zij wensen te brengen. Akteurs en aktrices gaan allen identiek gekleed, in een bijna armoedige witte kleding. Hoofdrollen zijn er niet, allen te zamen spelen zij het spel, speels, regelrecht op de man af, zonder omwegen, een geest van armoede predikend (hetgeen in feite verbazingwekkend genoemd mag worden als men bedenkt dat deze mensen uit het rijkste land ter wereld komen).

Jammer eigenlijk dat « The cry » in een zaal werd gespeeld... Je ziet het, telkens weer, ànders voor je, in idealer omstandigheden: ergens op 'n straat, op de binnenplaats van een oud gebouw, voor een kring van eenvoudige mensen, die helemaal niet snobistisch en verwend met de modernste middelen van kommunikatie, in stilte kijken en luisteren. Ongeveer in de stijl van de dorpsverteller van eeuwen en eeuwen geleden, van de primitieve rondtrekkende poppenspelers, die ook de mensheid een boodschap willen brengen op een simpele manier en juist daardoor zo direkt.

Men noemt « Bread and Puppet » wel eens « het nieuwe teater »; wij zouden het anders willen formuleren. Voor ons is het « nieuwe » alleen maar dit, dat men terugkeert naar de oervorm van het toneel. Waardoor het in feite heel oud is... En waardoor het een aanpassing van het publiek vraagt, normaal immers gewend aan (en verwend door) geraffineerde decors, tintelende kostuums, een strakke regie en een tot in de puntjes uitgekiende belichting. Bij « Bread and Puppet » niets van dat alles.

Slechts het spel en de mimiek van akteurs en poppen, de muziek en een énkele lamp, die men van de ene kant van het toneel naar de andere zeult. Met andere woorden : « the direct message ». Het is dan ook een gelukwens waard aan het publiek, dat het begréép, dat er iets van meenam en zich liet overrompelen. Een gelukwens ook aan Dekmine, die ons dit heeft gegeven. Een toneelversie, die je nog het best kunt omschrijven met « een ruwe bolster en een blanke pit »

(jvd)