Archives du Théâtre 140

De Nieuwe Gids

5-10-1971

In het paleis voor schone kunsten

EUROPALIA - NEDERLAND '71

Studio Scarabee uit Den Haag met beeldtheater 'Fata Banana'

EEN ERVARING VOL VERRASSINGEN

We hebben zondagavond in de Marmeren Zaal eerst 'n poosje zitten kijken naar de kolos Cosmos, die reus met zijn tweeduizend lampen die aan— en uitfloepen, met z'n dia's en filmfragmenten, met zijn ijle grafstem soms, en we kwamen tot de conclusie, dat wat Studio Scarabee heeft samengesteld, met als regisseur Adri Boon, met de teksten van de dichter Lucebert en de muziek van Otto Ketting, enigszins gelijkenis vertoont met wat die Cosmos te zien geeft.

Het is wel een meer voortdurend in beweging zijnde popart-tentoonstelling. Het geheel is een aanfluiting van onze maatschappij, zoals die reilt en zeilt, onze deftigdoende consumptiemaatschappij, die zich hypocriet beweegt in een wereld, die naar de verdoemenis loopt. Het curieuze gezelschap van beeldende kunstenaars, van wat tegenwoordig heet « ontwerpers », decorateurs en verbazend knappe en handige technici, van dichters en kineasten, en ook van circusmensen en ... critici, bouwt sinds enkele tijd aan wat we missen in onze theaterwereld: het beeldtheater. Het is een soort van design-centrum, jonge creatieve mensen zijn hier bij elkaar, die op de vormen van de beeldende kunst van vandaag, zoals we die voor ons zien, trachten schouwspelen te maken.

Het is dan geworden een grote collage van verrassende beelden, bewegingen, teksten en muziek; een samenspel van nieuwe mogelijkheden op de scène, met als voornaamste rekwizieten: een koptelefoon en een filmprojector.

Uitgegaan werd in deze « Fata Banana » van een verhaal van de getormenteerde Amerikaanse schrijver Edgar Allan Poe, die bezeten was door de « engel van het bizarre » en door macabere vizioenen. Dit verhaal dan heet « Het masker van de Rode Dood », ook weer iets weerzinwekkends. Het begint als een feest, maar meteen ook begint de aftakeling ervan.

Wat Studio Scarabee, zeer bewonderd ook door de mensen van ons franstalig toneel, zoals Jo Dekmine, de ziel van het « Théâtre 140 », hiervan heeft gemaakt, kan alleszins verrassend worden genoemd.

Je moet er inderdaad wel even aan wennen en een woordje uitleg is dan ook welkom, wanneer je in je zetel zit met die koptelefoon in de schoot. De « Fata Banana » duurt amper één uur en vijftien minuten. Het spel bestaat uit vijf delen. Uiteraard een begin en een slot, een zgn. « opwarmer » en een zgn. « uitsmijter ». En dan volgen drie delen die alleen te beluisteren zijn met de koptelefoon. (In Den Haag heet dat een « hoofdtelefoon »). Men heeft een schakelaar voor zich om een keuze te doen tussen twee kanalen met woord en klank. Je weet niet vooraf wat je gaat kiezen, maar eens de keuze gedaan ben je ook gebonden aan het gekozen kanaal. Overschakelen wordt dan onmogelijk.

Zo kan je dus drie maal kiezen, hetzij voor deel één, voor deel twee en voor deel drie, wat acht combinaties blijkt op te leveren. Het gekke hierbij is dat je buurman een ander verhaal hoort als hij het andere kanaal heeft gekozen. Een deel van de zaal zit dan ook soms hardop te lachen, maar het andere deel vraagt zich af waarom er eigenlijk gelachen wordt.

Bepaalde scènes zijn wel wat oneerbiedig en grof, en waarom de sex weer zo brutaal aan bod moet komen zal wel een Haags geheimpje zijn.

Wat ons in « Fata Banana » bijzonder heeft getroffen is de feilloze techniek waarmee dit theater in elkaar werd gestoken. Lucebert is daarbij een man die het allemaal in zeer poëtische bewoordingen zeggen kan en zijn teksten werden goed voorgedragen.

Het is allemaal uiterst beweeglijk en al vraag je je af en toe af of je de zin wel helemaal beet hebt, want alles gaat zo razend vlug, toch voel je dat de mensen van Scarabee wel iets te zeggen hebben. Ze zeggen het zelfs soms zo vierkant dat je het als een klap in je gezicht ondergaat. Het procédé van Scarabee blijft alleszins een verdienstelijke vorm voor nieuwe theatermogelijkheden.

L.P.