Archives du Théâtre 140

Het Laatste Nieuws

11-12-1975

Japanners brengen adembenemend spektakel

Titel : Bandages

Auteur-regisseur : Shuki Terayama

Produktie : Totaaltheater Tenjo Sajiki - Japan

Plaats : Théâtre 140 - Brussel

« Dagboek van het jaar van de pest » is de ondertitel van het adembenemende totaalspektakel waarmee de Japanse groep o.l.v. regisseur-cineast Shuki Terayama een Europese rondreis maakt. Deze ondertitel verwijst naar het verhaaltje, dat eigenlijk als een minder belangrijke rode draad doorheen dit spektakel van gevoelens en indrukken loopt. Het « drama » wordt in het oud-Japans vertolkt. Geen probleem : de theatrale expressie is volledig, taal wordt muziek.

Benevens het summiere verhaal over ziekte en vooral onderlinge pesterij bevat « Bandages » een ongemeen rijke inhoudsmededeling, die echter volledig gericht is op een subjectieve instelling van de toeschouwer. Het geheel wordt hem geenszins voorgekauwd opgediend. Er wordt een beroep gedaan op zijn verbeelding.

Centraal in dit spektakel staan hamer en nagel, symbolen van een levenswijze. De hamer wordt communicatie- en agressiemiddel, ritmisch geluid, een woordloze taal, tegelijk opbouw- en vernielingstuig, marteltoestel en medisch instrument. Met de hamer bouwt men aan de maatschappij. Men timmert b.v. een kist, tafel en zitgelegenheid, maar onmiddellijk nadien gevangenis, graf of... schoot.

In deze vorm wordt theater plastiek, ruimte in de ruimte. Van de toeschouwer worden de zintuigen tot het uiterste geprikkeld, aan het werken gezet ook. De trommelvliezen worden geteisterd, achtereenvolgens verplicht tot het beluisteren van een enkele tik van een hamer, komend van uit een onverwachte hoek.

Onderdelen van het spektakel worden trouwens volledig op het gehoor gericht. Men zit vaak in volkomen duisternis, luisterend naar een song, waarvan men de woorden niet begrijpt, doch die een eenvoudige, ondubbelzinnig aanvoelbare mededeling overbrengt : vreugde, leed, meeleven, liefde of vijandschap.

Men moet voortdurend op alles bedacht zijn. Fel, oogverblindend licht wisselt af met de kleine flikkering van een enkele lucifer. Dit alles maakt de betrokkenheid van alle toeschouwers optimaal. Je ondergaat, voelt de spanning van de toeschouwer naast je, een angstige kuch. Je voelt ook dat de persoon naast je probeert de oren dicht te knijpen voor het vaak oorverdovende geluid. Er is een werkelijke interactie tussen spel en toeschouwer, tussen de toeschouwers onderling. Dat is iets dat ik de jongste tijd nog zelden heb meegemaakt in een schouwburg. Het bijna twee uur durende spektakel is zo voorbij.

Al deze gevoelens en indrukken worden verwezenlijkt door gebruikmaking van alle middelen, die het theater bezit : acrobatische acteurs, licht, klank en muziek, sfeerbepalende accessoires, zelfs een indrukwekkend rookgordijn, dat de zaal in een dichte mist hult. Men merkt dit pas wanneer het licht, na de voorstelling in de toeschouwersruimte aangaat. Het gaf een eigenaardige gewaarwording, bij het verlaten van het theater, ooit de stad in dichte mist gehuld te vinden.

Hugo MEERT