Archives du Théâtre 140

De Nieuwe

19-12-1975

« A Journal of the Plague Year » (Shuki Terayama)

De Japanse groep, het teaterlaboratorium Tenjo Sajiki, gasteerde in het Teater_14Q (Brussel) met één voorstelling, die aangekondigd werd als een kijkspel: de taal is oud-japans, zodat ze ook voor een Japanner niets toevoegt. Tenzij men het woord hier opvat als geïntegreerd in het klankdekor. Schaarse vermeldingen op een pancarte, eventueel op de koffer die een der personages draagt (« Ik ben jouw ziekte »), zijn in het Nederlands gesteld, want de groep komt zo van Mickery-Amsterdam. Deze indikatie, en ook de symboliek van het doen kantelen op een windroos van de N, zodat ze een Z wordt, ontging dus het hoofdzakelijk Franstalig publiek.

Stuwkracht van dit « totaal teater » is harde popmuziek (J.A. Seazer), met oosterse sonoriteiten (maar minder opvallend dan in de meeste Europese pop). Van het vooroorlogs Japan blijft in dit filmisch teater weinig over. Verbluffend vlot is een Westerse aanpak geassimileerd (men kan nog het meest denken aan Mysteries van het Living) maar deze manipulatie is met volstrekte konsekwentie uitgebouwd, en wordt gebracht met een gaafheid, met een kombinatie van kracht en subtiliteit, die indrukwekkend is. Achter de schermen (indien men dat zo zeggen mag voor een teater dat niet alleen op het plateau, maar ook tussen de toeschouwers opereert) staat wel een leger technici, maar de zestien spelers akteren in wat aanvoelt als een Kamikaze-stijl. De individuele prestaties, zowel als het samenspel en het inkorporeren van het geheel in de muziek, zijn van een gekronometreerde perfektie. Wat ook geldt voor de geraffineerde lichtregie. Dit is zeer vitaal teater, dat doorlopend van subtiel hiëratische gestiek in stuiptrekkende paniek overslaat.

Een duidelijke mededeling is er niet. Wel weet men dat het gaat over de zieke mens, de zieke gemeenschap. Zo is er het cynisch spel met de windsels van omzwachtelde hoofden. Ook acupunctuur is een aanknopingspunt: dat wordt dan het inslaan van grote nagels, want de bedoeling is niet te genezen, maar terreur. Deze hamerslagen zijn zeer genuanceerd, zodat ze een gesprek kunnen worden tussen de personages, of met het orkest.

Auteur en regisseur Suji Terayama brengt, met zijn tot het uiterste getrainde groep, rijk, gevarieerd, maar geobsedeerd en obsederend teater. Het ironizerend afstand nemen, belet niet dat dit hard werk is, van een unieke formele gaafheid. Onrustwekkend ook, maar dat was wel de bedoeling.