Archives du Théâtre 140

De Standaard

1-10-1976

Bread and Puppet op het witte paard

BRUSSEL — De atmosfeer sloeg na de pauze totaal om in Teater 140. Voordien had het Bread and Puppet Theatre circus gespeeld, de klassieke nummers met goochelaar, dierentemmer, equilibrist, akrobaat, showgirl...; het publiek had gelachen en was ontspannen. Nadien kwam er ernst over het toneel en in de zaal. Maar aanvankelijk wist het publiek dat nog niet, want toen Peter Schumann aankondigde; « The Story of the White Horse », lachten enkele toeschouwers. En de leider van Bread and Puppet zei:« I'm sorry, it's not fun ».

Die geschiedenis van het witte paard is één visueel gedicht, zonder woorden, maar met skulpturale taferelen opgebouwd. Je kan het navertellen: roeiers in een boot, een wit paard in een voortuintje terwijl achter het raam een vrouw staat, en een vogeltje dat rondfladdert, mensen in een trein, hondachtige dieren vallen het paard aan, de mensen maken het paard af, de vrouw doet het paard herleven en rijdt er mee weg. De betekenis van dit sprookje is voor mij geen open boek. Maar moet dat wel voor een gedicht, als het mooi is en goed? De vrouw, het paard, het vogeltje... je kan er verwijzingen in vinden, reminiscenties naar archetypen en mytologische gestalten.

Heel dat tweede deel speelt zich af in donkere kleuren en wit. De sfeer is er op zijn minst melancholisch, om niet te zeggen droevig. Er gebeurt iets boos met het paard, maar uiteindelijk is er toch de verrijzenis, dank zij de vrouw die ook engel is.

Het eerste deel heeft dan misschien vooral gediend om het publiek op te warmen, het los te maken, zodat het sprookje in zijn ware draagkracht zou kunnen inslaan. De kleuren zijn er bont als in een circus. De muziek van het orkestje navenant. Toch is er nog meer aan de hand dan de toeschouwers te amuseren: de draak wordt gestoken met het circus en zijn toeren, er wordt gelachen met het lachen van het circus. En met enkele andere zaken, zoals met de weldadige en gewelddadige, tweehonderdjarige Uncle Sam.

Het Bread and Puppet Theatre, gesticht door de naar Amerika uitgeweken Oostduitser Peter Schumann, kreeg wereldfaam na het festival van Nancy in 1968. Zijn originaliteit van toen heeft sindsdien bij anderen, bewust of onbewust, navolging gevonden: teater spelen op straat, grote en groteske maskers en poppen gebruiken... Zijn parodie op het circus leek niet zoveel « Schwung » te bezitten als bijv. bij het Grand Magic Circus van Jérôme Savary ; zijn Geschiedenis van het Witte Paard is echter een van die teatermomenten waarbij je betreurt dat toneel geen kunst is die je kan bewaren. Al is het dan een gebeeldhouwd gedicht.

Jef DE ROECK