Archives du Théâtre 140

Knack

6-10-1976

Ook Jo Dekmine van het Théâtre 140 lijkt aangestoken door het vernieuwde entoesiasme in teaterland, zijn programma voor het komende seizoen ziet er al even veelbelovend uit, en bovendien is hij zo vroeg en zo hard van stapel gelopen dat er inmiddels al twee produkties bij hem zijn.

Vorige week was dat het aloude Bread and Puppet, waarvoor het 140 afgeladen vol liep met oude en nieuwe getrouwen, die hier de bekende vakbekwaamheid van de Amerikaanse groep kwamen bewonderen, dit levende overblijfsel van wat eens de avant-garde in het teater was, toen Amerika nog Amerika was, en de Living én La Mama én zovoorts het voorbeeld en het heilige doel waren waarnaar wij streefden. Het was goed dat Dekmine deze groep op zijn programma had genomen, al was het alleen maar om ons duidelijk te laten voelen dat er sindsdien dingen veranderd zijn, en hoe.

Daarvoor, als opening van het seizoen, was er het Théâtre el Campesino uit Californië, in de kleine Hallen van Schaarbeek — overigens, en dat moet hier nog even vermeld, een uitstekende plek in Brussel om toneel te brengen, zij het misschien wat klein als er veel belangstelling is (zoals die eerste dag voor het Campesino) en wat summier in hulpmiddelen. Dit vakbondsteater, zoals je het met enige goede wil zou kunnen noemen, was een revelatie. De volgende morgen was ik toevallig bij het Collectief van de Internationale Nieuwe Scène dat in blok naar de voorstelling was geweest, en iedereen was er daar heel stil van, van die ervaring. Dit is vormingsteater, of hoe je het ook mag noemen, direkt op een doel afgestemd: een scherp gerichte doelgroep, zoals dat in de sociologie annex reklame heet, hier de (illegale) Mexicaanse arbeiders in de VS. wordt benaderd met de meest direkte middelen, in een klaar en duidelijke, echte teatrale taal, met verwijzingen naar en gebruikmaking van de tekens en symbolen uit het gedachten- en gevoelsgoed van het bedoelde publiek, zoals bijvoorbeeld de dood en de religie. Het enige, werkelijk, zij het niet zo bedoelde vervreemdende effekt van deze voorstelling was het feit van dit gebeuren, hic et nunc, op deze plaats voor dit publiek. Over zin en onzin daarvan, de salonrevolutionaire kant die eraan vast zit, moet eens dringend een hartig woord worden gesproken. Ik noem maar één detail: deze mensen die geen cent de makkes hebben, nauwelijks een nagel om hun gat te krabben, verkochten na afloop van de voorstelling hun niet eens onaardige affiches voor de steunprijs van honderd frank. Dit publiek, dat een minuut tevoren nog geskandeerd applaus had laten klinken, wel, van dit publiek heb ik niet één aanwezige deze simpele daad van solidariteit of begrip of medeleven zien stellen. Wat is daar dan aan de hand, eigenlijk?

Laten we nog gauw even de komende programma's van het 140 overlopen. Deze week is daar de Club Teatro di Roma te gast met een stuk over menselijke (machts)verhoudingen, met een man in een punching-zak. De week daarop de clowns Les Maclomâ, vervolgens le Jeune Théâtre national de France met La double inconstance van Marivaux. Voor de rest nog een greep: eind november vierdagen lang (23 tot 27) het Gloxinia Trocadero Ballet, dat ik al vermeld heb bij Proka, en dat een echte gok is. Ik heb de groep twee jaar geleden in Londen gezien, het is een prachtige parodie, op zich al door het feit van al die mannen in tutu's enzovoorts, die alle stijlen van de dans van Petipa tot Martha Graham erdoor halen, om hard te lachen, ofte gniffelen, maar vooral om goed te kijken, want de parodieën zijn goed en scherp. De gok zit daarin dat niet iedereen er in trapt, die voor dit soort grappen te vangen is. Ik wel, maar dat hoeft echt niet voor iedereen te gelden. Voorts vermeldt het programma van Dekmine in januari 1977 nog een nieuwe produktie van Franz Marijnen met zijn groep Camera Obscura, maar de berichten uit die hoek zijn eerder ontmoedigend: naar het er nu naar uit ziet zou de groep definitief uit elkaar liggen. Tenslotte nog in februari een nieuwe produktie van Pip Simmons Company, die met hun vorige werkstuk An die Musik het meest aangrijpende toneel hebben gemaakt dat ik de laatste jaren zag. Hun nieuwe werk heet The dream of the ridiculous man.

TVS