Archives du Théâtre 140

Het Laatste Nieuws

27-1-1977

WERELD VAN DE CULTUUR

De Living leeft voort

THEATRALE MEDITATIES

Titel : Zeven meditaties rondom politiek sado-masochisme.

Produktie : The Living Theatre van New York.

Plaats: Hallen van Schaarbeek.

Organisatie : Theater 140.

Na 1969 is het opvallend stil geworden rondom « The Living Theatre », de Amerikaanse groep van Julian Beck die in de jaren 1960 vooral in de Europese theaterwereld voor opschudding zorgde. Dankzij Jo Dekmine (Theater 140) konden Beck en zijn troep na acht jaar, opnieuw te Brussel optreden (tot en met zondag 30 jan., telkens om 20 u. 30).

Voor wie de ontwikkeling van de « Living »-troep heeft gevolgd, is dit heroptreden een ontgoocheling geworden, niet zozeer in de uitvoering zelf die kwalitatief op een hoog peil staat, maar eerder omwille van inhoud en vormgeving. In beide spektakelonderdelen is Julian Beck kennelijk stilgevallen bij de periode toen hij van het Europese « toneel » verdween : het einde van de jaren 1960.

Wat de vorm betreft heeft hij teruggegrepen naar « Mysteries », een terugkeer naar het beschouwend-illustratieve ritueel, met een enkele uitzondering in de vijfde meditatie over het geweld, waarin een marteling met elektro-schokken op realistische wijze wordt « uitgebeeld ». Het ritueel, dat door zijn eenvoudig, met enkele onmiddellijk herkenbare symbolen opgeladen verloop rechtstreeks afleesbaar is, blijkt wel de aangewezen vorm om het publiek tot « meditatie » aan te zetten.

Maar hier duikt dan mijn tweede bezwaar op. In de behandelde onderwerpen grijpt het Living Theatre al te zeer terug naar vooral na mei '68 tot op de draad versleten slagzinnen en houdt Julian Beck zich al te zeer op de vlakte door in West-Europa ongevaarlijke onderwerpen als Zuid-Amerika b.v. aan te snijden. Nooit verwijst hij, in de begeleidende teksten (gelezen in het Frans door Engelstaligen, die af en toe wel eens over moeilijke woorden struikelen) naar Europese politiek sado-masochistische toestanden. Het ligt kennelijk in zijn bedoeling om deze rondreis in Europa rimpelloos te laten verlopen.

Wie dus nieuwe, progressief klinkende inhoud verwacht zal bedrogen uitkomen. Wie, zoals vijftien jaar geleden een nieuwe theatervorm hoopt te beleven, zal na deze Living-voorstelling ontgoocheld zijn.

Toch blijft het optreden van Julian Beck en zijn grotendeels vernieuwd gezelschap (men spreekt nu reeds van Living II) een boeiend toneelgebeuren, omdat hij er toch weer in slaagt, ondanks het clichématige van de inhoud en de nu reeds traditioneel geworden vorm, 'n theatrale sfeer te scheppen, uit de gehele voorstelling spreekt de ervaring van een regisseur die weet wat spektakel is, die weet met welke technische middelen een dramatisch gebeuren, hoe eenvoudig ook, moet worden opgebouwd.

Precies door dit streven naar volmaaktheid in de vertolking blijft het een vraagteken waarom Julian Beck de teksten in het Frans heeft laten zeggen. Of is dat misschien ook een toegeving aan bepaalde eisen van plaatselijke fans? In het verleden is trouwens herhaaldelijk gebleken dat het publiek van het Schaarbeekse Theater 140 anderstalige voorstellingen aanvaardt, zowel in het Engels als in het Japans.

Hugo MEERT