Archives du Théâtre 140

Het Laatste Nieuws

25-11-1971

Rammelend treinstel

Titel: Une locomotive folie

Auteur : S.I. Witkiewicz

Produktie : Compagnie « 4 litres 12 » - Nancy

Plaats : Hallen van Schaarbeek

Een rijdend treinstel, locomotief en reizigerswagon, is een ideale plaats om een miniatuurmaatschappij in op te bouwen, afgezonderd van de buitenwereld en op zichzelf reeds verdeeld in een leidende plek (de locomotief) en een volgzaam gedeelte (de wagons). Neemt een auteur als S.I. Witkiewicz dit gegeven ter hand, dan mag men zich aan grootse dingen verwachten.

Hij bezit een absurd klinkende pen, die tegelijk vlijmscherp de werkelijkheid kan beschrijven. Hij behoort tot de weinige auteurs die in staat zijn een psychodramatisch gegeven tot een werkelijk theatraal gebeuren om te buigen.

Helaas zijn mijn verwachtingen de grond ingeboord door de jongens en meisjes uit Nancy, die zich de « Companie 4 litres 12 » noemen. In de Hallen van Schaarbeek hebben zij een Belgische rondreis ingezet met een hoofdzakelijk luidruchtige verkrachting van « Une locomotive folle » van Witkiewicz. Zij hebben vooral lawaai gemaakt.

Op die manier hebben zij het spektakel gedegradeerd tot een vaak vervelend wordend roepen, gillen, rammelen, trommelen en leuteren. De zin van het woord werd gewoon overboord gegooid, met het gevolg dat de voorgestelde symbolen slechts traag of helemaal niet duidelijk werden. Wanneer je, als toeschouwer, mits enorme inspanningen, er in slaagt om een enkele acteur te isoleren, tussen het voortdurend gelijktijdig praten van iedereen, hoor je welke mogelijkheden de tekst van de auteur bevat, maar die regisseur Michel Masse er kennelijk niet in ontdekt heeft.

Nu komt het geheel over als een overjaars gedoe van enkele jonge acteurs, die meer dan tien jaar na datum Grotowski hebben ontdekt en nog helemaal niet verteerd hebben. Het louter corporele theater is maar een korte tijd beschoren geweest. Zelfs Grotowski heeft betrekkelijk vlug teruggegrepen naar het ideale samenspelen van lichaam en woord.

Het rammelende treinstel van « 4 litres 12 » zou best zo vlug mogelijk uitgerangeerd worden. Beter ware nog geweest dat het nooit aan de beslotenheid van de experimentele werkplaats was ontsnapt.

Hugo MEERT