Archives du Théâtre 140

De Rode Vaan

23/11-7/12, 1978

Living Theatre te Brussel

TEATER ALS TIJDBOM

Op 6, 7, 8 en 9 december is het Living Theatre of New York te gast in het Théâtre 140. Dit ensemble dat zowel in de teatergeschiedenis als in de politieke evolutie van Europa een apart hoofdstuk vertegenwoordigt, brengt er dan zijn versie van Prometheus.

Het begrip Living Theatre is onverbrekelijk verbonden met de namen van Judith Malina en Julian Beck, ensceneringen als Frankenstein, Paradise Now en Mysteries and smaller pieces en talrijke incidenten, zoals de boykot van het festival van Avignon, waarvan de ideologische geladenheid onqeëvenaard dreigt te blijven. Deze verbinding dramatiek + ideologie was reeds latent aanwezig bij de stichting van de groep in '51, maar kreeg onder impuls van Judith Malina een duidelijker gestalte. Zo evolueerde het LT naar het statuut van anarchistische kultuurcentrale. De hele geschiedenis van hun bestaan kenmerkt zich dan ook door talrijke botsingen met Het Gezag. Een anekdote : na de eerste opvoering al werd het LT door de politie gesloten. (Beck over LSD : « hallicunogenen lijken me zeer gunstig, alleen al door het feit dat de Staat en de bourgeoisie ertegen zijn ».)

Hoe de revolutionaire ideologie zich in het werk uit is nooit precies te omschrijven geweest, maar kwam meestal direkter naar voren in de sloganeske verklaringen. Teaterhistorisch gesproken situeert het LT zich voorbij het leerteater van Brecht en voorbij het instinktieve drama van Artaud. Het wil vooreerst de motor van de revolutie zijn. « Het uiteindelijke doel, » zegt Beck « is de opheffing van het burgerlijke systeem, het burgerlijke teater incluis. Niemand van het LT twijfelt eraan dat direkte revolutionaire aktie voorop moet staan ». Daarom moet de kunst eerst op straat komen en « de burgerlijke amuzementspaleizen » verlaten. Het teater en de kunst in het algemeen moet z'n meest bevrijdende zijde manifesteren. Deze instelling leidde in mei '68 tot de symbolische bezetting van het l'Odéon van Parijs. Op de gevel verscheen een spandoek met « Etudiants, ouvriers, l'Odéon est ouvert a vous! » Vooraan in de hall werd een Amerikaanse vlag verbrand.

In januari '70 voldeed het LT niet meer aan z'n eigen eisen van dynamiek en strijdbaarheid en in het Kongresgebouw te Berlijn, waar Goebbels dertig jaar tevoren de totale strijd aankondigde, werd de groep ontbonden. Malina lichtte de beslissing toe : we splitsen in drie groepen, waarvan elk een specifieke taak heeft. De groep te Parijs zal het kultuurproces onderzoeken, een tweede groep gaat naar India om de spirituele inhoud te bepalen, een derde cel zal het politieke teater op punt stellen. Deze laatste groep onder leiding van Beck en Malina zelf ging naar Brazilië en werd er datzelfde jaar nog opgepakt wegens druggebruik : 1 jaar gevangenis.

Na de hereniging heeft het LT nooit meer zijn oude kracht gehad en was bijgevolg ook politiek veel minder efficiënt. Nochtans is het zeker niet dood en zeker nu het teater in een trend van estetizering en uitholling van de ideologie zit — cfr Bob Wilson — heeft het LT een groter werkterrein dan het stadsplein van een romeinse achterbuurt waar het nu huist.

Hun nieuwste produktie Prometheus changed kondigt zich vanzelfsprekend als een avontuur aan. Centraal staat de syntese van de aktie met het publiek. De bedoeling van het stuk is dat de toeschouwers zich op het einde van de voorstelling bewust worden van het feit dat ze gemanipuleerd werden door het teater. Nadien volgt een diskussie tussen publiek en spelers.

Het eerste bedrijf toont Prometheus, hier de muzikus-akteur, gekluisterd, net zoals het teater zelf aan de traditie gebonden zit. De vorm is klassiek. Het tweede bedrijf « bespreekt de Oktoberrevolutie » als een onderdeel van de bevrijding van Prometheus, nu de mens. Beck haalt mensen uit de zaal om het Rode Leger, de boeren en de matrozen te spelen. Zelf speelt hij Lenin, Trotsky en Mayakovski en wordt in deze metamorfoze bijgestaan door vrijwilligers uit het publiek. De vorm hier is die van het schaakspel. Het derde bedrijf bestaat eigenlijk niet.

Er moet een diskussie komen met het publiek en bij de première in Dublin is men 's nachts onder leiding van Malina alias Emma Goldmann voor het politiekommissariaat gaan betogen. De vorm hier is die van het Living Theatre. Wat het avontuur in Brussel wordt, weet niemand.

A.H.

Wie het LT wil zien of wil meespelen kan rezerveren op het nr 02/734.46.31 tussen twaalf en zes uur. De toegangsprijs staat echter niet vast. Het Théâtre 140 vind je op de Plaskylaan te Schaarbeek.