Archives du Théâtre 140

De Standaard

13-10-1980

Mimeteater uit Japan „anders"

BRUSSEL - Van het Japans avant-gardeteater kende ik tot nu toe alleen Tenjo Sajiki, een groep met agressieve spektakels in een inventief ruimte- en lichtgebruik. Aan die vreemde Japanse beelden zijn er nu een reeks nieuwe toegevoegd dank zij « Le Rêve du garçon au crâne rasé » van de groep

Sankai Juku.

Dit mimeteater dat in het Théâtre 140 te zien was, is beslist het meest aristokratische en maniëristische dat ik ooit zag. Er is meer aan beelden te bedenken, dan waar ik ooit van droomde in mijn teaterfilozofie.

« Le Rêve » bestaat uit een aantal taferelen waarin een individu of een groep bewegingen uitvoert op een klanktapijt van repetitieve, splijtende muziek. Die muziek is verrassend genoeg helemaal van westerse origine: (free) jazz, Schotse doedelzakken, Tangerine Dream-achtige geluiden. De taferelen zijn echter onmiskenbaar Japans.

De vijf dansers/spelers hebben hun hele lijf wit geschminkt inclusief hun kale hoofden. Ze spelen bijna voortdurend naakt, een doekje om hun geslacht daargelaten. Die figuren op zich zijn zo vreemd, hun lijfelijke aanwezigheid zo overdonderend dat je alleen daarnaar al gefascineerd kunt zitten kijken.

Wat die naakte figuren nu precies aan verhaal vertellen ontsnapt mij volledig en het kan mij niet schelen. Het feit alleen al niet met betekenissen bezig te moeten zijn, leidt alle koncentratie naar de sfeerschepping en het waarnemen van bewegende lichamen, de figuren die ze in de ruimte uittekenen en de verhouding die ze met de muziek aangaan.

Het eerste tafereel roept wel nog connotaties op. Een Japans mannetje in een soort militair pak schreeuwt en beweegt en valt en kruipt opnieuw overeind. Hij roept de Buck Danny-strips bij me op. In die koude-oorlog strips verschijnen de « Jappen » ook steeds als wreedaardige, onbegrijpbare, schreeuwende kerels. Maar na dat tafereel verdwijnen de connotaties en krijgt de lichamelijkheid alle aandacht. De voorstelling wordt een homo-erotisch gebeuren waarbij mensenlichamen ongegeneerd en erg beheerst bewogen en getoond worden.

Ik zie dansen waarbij de mannen maskers op hebben die lijken op korsten na een wonde. Zo krijgen mooie lichamen een monsterachtig hoofd. Er zijn nog echter worstelpraktijken en liefdesduetten te zien. Er wordt gemanipuleerd met een echte pauw op het toneel en er wordt een krijgsdans opgevoerd. Het slottafereel roept opnieuw betekenis op. In een onwezenlijk blauw kosmisch licht hangt een man met zijn hoofd naar beneden aan een rode driehoek. De kerel lijkt gefolterd en ter dood veroordeeld door de groep die net de krijgsdansen uitvoerde.

Bij het overdonderend applaus blijven de spelers in hun maniëristische pose en heel gestileerd maken zij een reverence voor het publiek. Het valt niet uit de toon. Dit is lichaamskultuur met de grote L die ook voor levensstijl staat. Sankai Juku is niet zomaar teater, het is een manier van leven.

Japanners kunnen dus niet alleen auto's maken, maar ze produceren ook een indrukwekkend ander teater. Meer invoer a.u.b.

(DB)