Archives du Théâtre 140

Knack

5-1-1983

"Kontakthof" door het „Tanztheater von Wuppertal".

"Kontakthof". Regie en koreografie : Pina Bausch. Op 5 en 6 januari 1983 in de Muntschouwburg, Muntplein Brussel.

Als kroon op twintig aar werken aan teatervernieuwing haalt het Théâtre 140 Pina Bausch en haar gezelschap uit Wuppertal naar Brussel met haar beste en in België nooit geziene produktie "Kontakthof". Om zoveel mogelijk mensen tot deze unieke produktie toe te laten ruilde de feestvierende teaterdirektie het kleine zaaltje in Schaarbeek met de Muntschouwburg waar ook de nodige podiumfaciliteiten aanwezig zijn. En dat is nodig, want in "Kontakthof" zien we 22 dansers in een enorme danszaal of een dansschool evolueren.

Als ik het goed heb is dit Pina's tweede optreden in België na haar entoesiast onthaalde "Café Muller" op het Kaaitheater 1979. Tussen beide optredens liggen internationale suksessen op festivals : Nancy, Avignon en het Holland Festival. Vóór die internationale erkenning werd haar werk in haar eigen land gebrandmerkt als "ballet van de gootsteen".

"Kontakthof" is een absoluut meeslepend meesterwerk, een drie uur durend sprankelend vertoon van eenvoudige handelingen, gebaren, bewegingen. Elf mannen en elf vrouwen zitten als deftige muurbloempjes langs de drie muren van een groezelige en door een groot zijraam vaal verlichte balzaal. De mannen in banale grauwe pakken, de vrouwen in goedkope avondjurken nodigen elkaar ten dans op muziek van Nino Rota en andere triviale Duitse liefdesschlagers uit de oude doos, op tango's en gitaarmuziek uit Hawaï. De konventies bij dit prachtig vertoon van een stuk burgerlijke kultuur zijn leeg, zonder betekenis. Langzaamaan gaan de bewegingen over in banale, minder fraaie en soms agressieve handelingen die zich steeds weer en steeds weer herhalen. Drie uur later zitten de dansers alweer tegen de muur en ontwaakt de toeschouwer als uit een droom nadat hij door de weggehaalde vierde muur als voyeur heeft zitten gluren naar een ordinaire dansparty. Maar intussen kreeg zijn netvlies heel wat andere prikkels te verwerken. De omgangsvormen van het dansen verdoezelen de onmacht tot echte kommunikatie en die onmacht laat Pina Bausch duidelijk zien door een dicht bij het teater aanleunende koreografie vol ritmeveranderingen en steeds herhaalde gebaren.

"Kontakthof" — letterlijk betekent het gevangeniskoer of patio van een bordeel — laat een onthutsend en radiografisch scherp beeld zien van de intieme verhoudingen tussen mannen en vrouwen. Dat wordt gebracht in zo'n verfrissende regie, met zoveel humor, met veel gevoel voor timing en kleine details met een fascinerende aanwending van stem en muziek, zodat al deze „petits riens" een groot ritueel maken. Bij Pina verveelt de kijker zich niet, ondanks de monotonie van de herhaling, want hij of zij zit zijn eigen intimiteit te bekijken.

Pina Bausch geeft geen antwoorden, geeft niets aan om te begrijpen, maar de meest banale handeling, de gekste gebaren krijgen in haar regie een enorme teatraliteit. De oorzaken van de vervreemding blijven buiten schot, liggen ergens in een ver verleden, in onze kindertijd bedolven onder dikke pakken vormelijkheid en nog eens extra toegedekt door vals jeugdsentiment en de indringende muziek uit die tijd. Haar koreografie is soepel zoals bij kinderspelletjes, en de betekenis is, hoewel eenvoudig, tegelijk complex en vol wijsheid. Haar dansers en danseressen mogen praten, van kleren verwisselen, spelletjes spelen of zelfs dansen. Door het verbreken van de danspatronen en de verwijzingen naar het dagelijkse leven sloopt Pina Bausch de muren tussen deze kunst en de realiteit.

EDDIE VAES