Date 1986-02-13

Publication De Standaard

Performance(s) Max, of hoe, of wat

Artist(s) Peyskens, Paul • Daenen, Johan

Company / Organization Mannen van den Dam

Keywords max • sneeuwwitje • kraanman • muynck • viviane • nazisme • aangehaalde • daenen • oorlog • prins

Mannen van den Dam lichtvoetig én ernstig

LEUVEN -- Je moet in leven zien te blijven, ook in een verscheurd Duitsland, geteisterd door nazisme en WO II, het Wirtschaftswunder én de scheiding in twee machtsblokken: ook in een wereld waarin woorden, woorden, woorden het leven slechts in schijn maken tot een knusse huiskamer of een idylle. In een wereld waar sneeuwwitje en de prins maar een vage herinnering meer zijn. Daarover gaat "Max, of hoe, of wat" van Manfred Karge. Viviane De Muynck, van de Mannen van de Dam, in regie van het tandem Paul Peyskens (woord) en Johan Daenen (beeld), brengt daar een schitterende voorstelling van. Teater dat zelfverzekerd zijn vormen en middelen kiest, geen "slappe kinema".

Na enkele liefdesrelaties met tragische afloop (een verdronken minnaar), trouwt een armoedige vrouw met Max, een kraanman, die haar Sneeuwwitje noemt. Max sterft aan kanker en om in leven te blijven neemt zij zijn rol over. Als kraanman in een periode van opkomend nazisme, moet zij, om niet door de mand te vallen, meedoen aan alle mannenspelletjes, bier en schnaps moeten wel rijkelijk worden gedronken.

Politiek interesseert deze vrouw nauwelijks, maar ze is niet voor Hitler als ze doorheeft dat die oorlog zal gaan voeren, wat het risico van militaire keuring, en dus ontmaskering meebrengt. Uiteindelijk weet ze zich toch door de oorlog te slaan, om daarna in een miezerig baantje als krattenmaker te belanden. Vrouw worden kan niet meer, want haar echte identiteitskaart gaf ze weg aan een vrouw die verliefd op haar was (!) maar als kommuniste moest onderduiken. Deze ironie van het lot veroordeelt haar tot een leven als Max, of hoe, of wat.

Ondertussen blijft zij dromen van een leven als een sneeuwwitje dat door de prins tot leven wordt gewekt, zodat Max eindelijk kan worden begraven. Zo staat zij ten slotte alleen voor de spiegel die haar bevestigt dat Max Gericke de mooiste van het land is, maar dat ver over de bergen een sneeuwwitje woont dat nog honderdmaal mooier is.

Decor

Het stuk speelt zich af in een decor met op de voorgrond zeven kleine dwergen en drie glazen kastjes. Verspreide boomstronkjes met elk een klein schemerlampje geven een paar wilde tracés aan, en de scène wordt afgesloten door twee grote wanden. Opzij hangen twee kraanhelmen. De hele achtergrond baadt in een rood en toverachtig licht. Het is een universum van droombeelden, beelden van een verscheurde identiteit waarin alle tekstuele symbolen terugkeren, zoals blijkbaar alleen Johan Daenen dat kan maken. Dat decor geeft door zijn speelsheid aan het geheel een onderkoelde ironie, de versplintering ervan sluit perfekt aan bij de gespletenheid van de vrouw, de weergave van een zelfkant in het Duitsland van voor en na de oorlog.

En hetzelfde doet Paul Peyskens. Geen sombere retoriek, geen wanhoopsketen die je in het nekvel (zouden moeten) grijpen, maar een skeptische appreciatie, die drie momenten in de voorstelling: de "boodschap", de literaire tekst en de kijk van de regisseur vrij zuiver naast elkaar kan plaatsen. Daardoor zijn de schampere lachjes, het doen-alsof van Viviane De Muynck altijd meer dan zomaar uitbeelding van een tekst, maar ook wel een kommentaar op de aangehaalde situatie, de zwaarwichtigheid van de stijl... Het geeft de ernst van de aangehaalde problemen een lichtvoetigheid mee, die bepaald zeldzaam is. Dat Viviane De Muynck deze regie recht weet te doen, kompleteert het beeld van een uitzonderlijke voorstelling.

Nog vanavond en vrijdag" in 't Stuc te Leuven, om 20 u. 30, tel. 016-23.45.48. Daarna in Gent in de Vooruit van woensdag 26 tot vrijdag 28 februari om 20 u. 30, tel. 091-23.82.01.