Date 1999-02-04

Publication De Standaard

Performance(s) Dickicht

Artist(s)

Company / Organization ’t Barre Land

Keywords garga • dickicht • shlink • bijgesnoeid • februari • brechts • grootstad • eenvoudig • evident • shlinks

Wildernis Brecht netjes bijgesnoeid: 't Barre Land speelt "Dickicht" te gekunsteld

Wildernis Brecht netjes bijgesnoeid

't Barre Land speelt "Dickicht" te gekunsteld

Van onze medewerker ANTWERPEN -- In 1921 schreef de nog jonge Bertolt Brecht Im Dickicht der Städte. Hij is dan nog niet de grote theoreticus van het theater: het lijkt er hem veeleer om te doen een positie te bepalen tegenover het pandemonium van de na-oorlogse wereld, meer in het bijzonder de moderne grootstad. De Utrechtse theatergroep 't Barre Land treedt er mee in Brechts voetstappen.

ER zijn makkelijker speelbare stukken dan dit jeugdwerk. De handeling mag op het eerste gezicht eenvoudig lijken, de turbulente ontwikkelingen lijken nauwelijks te steunen op courante praktijken van herkenbare mensen. Eerder wordt hier een titanengevecht geënsceneerd tussen de sluwe zakenman Shlink (Ingejan Ligthart Schenk) en George Garga (Vincent van den Berg), waarin je de verbeelding vermoedt van politieke en morele keuzes waarvoor Brecht zich gesteld zag.

Het stuk opent veelbetekenend. De arme bibliotheekbediende Garga krijgt bezoek van Shlink. Die biedt hem aan niet zijn boeken maar zijn ideeën te kopen, voor de toen fabelachtige som van veertig dollar. Garga houdt echter vast aan zijn ideeën en zijn vrijheid, hoe kolossaal Shlinks verleidingen op de duur ook worden. In de strijd tussen de twee mannen zal Garga uiteindelijk zijn hele berooide familie te gronde richten, om alleen achter te blijven met zijn zo begeerde, maar ook zo nutteloze vrijheid.

De posities van de twee helden vallen niet samen met zuivere, onversneden zinnebeelden: elk wordt bezocht door zeer tegenstrijdige strevingen, inzichten en verlangens, en bovenal, door de ontembare lust om het eigen ik te affirmeren ten koste van de ander. Alle contradicties ten spijt. Dat levert geen uitgebalanceerde portretten op, eerder woeste collages van menselijke driften.

Ook toen al was psychologisme Brecht vreemd. Maar bovendien is de grootstedelijke ervaring van de vroege twintigste eeuw, zoals Brecht ze ook weergeeft, bepaald iets anders dan de onze. De grootstad is voor ons niet meer zo eenduidig het strijdtoneel van individuen en groepen. Precies op die manier wordt Chicago hier echter voorgesteld. Als een weliswaar wreed en chaotisch, maar toch perfect doorzichtig schouwtoneel waarin belangen en ideologieën zichtbaar botsen.

Brechts stuk is daardoor niet zo eenvoudig te vatten. Het behoeft een sterke interpretatie om uit de vele wegen die in de tekst uitgezet worden een coherent beeld te zien opduiken, en om de inzet ervan te vertalen naar deze tijd.

Dat lijkt 't Barre Land niet zo erg goed te lukken. Juister gezegd, ik werd van deze enscenering niet veel wijzer. Hoewel de groep erin slaagt om de lange tekst zonder grote inzinkingen, met redelijke vaart en afwisseling, te brengen. Dat is op zich al niet evident, maar het blijkt toch onvoldoende om de tekst in reliëf te zetten.

Het valt niet eenvoudig te verklaren waaraan die vlakheid ligt. Ik vermoed dat de maniëristische speelstijl van de acteurs de hoofdschuldige is. Ze staan op vrij nadrukkelijke wijze naast hun personage, en zeggen de teksten eerder op spreektoon, met relatief weinig nuance. De spanning en onvoorspelbaarheid van de strijd tussen Garga en Shlink wordt zo met waterverftoetsjes aangegeven, waar wellicht een veel grovere, meer aardse borstelstreek de chaos van de gebeurtenissen, en dus de chaos in het hoofd van de schrijver, had kunnen weergeven.

Het begint nochtans erg goed, met een broeierig openingsbeeld, waarin acteurs luidruchtig muziek maken en met elkaar praten. Maar eens daar voorbij worden treffende beelden van een sfeer en een gemoedsgesteldheid schaars, en wordt het steeds meer kauwen op de lange tekst.

Naarmate de bespiegeling daarin de overhand neemt, wordt daardoor de inhoudelijke pointe, maar zelfs de noodzaak van het verhaal, steeds minder evident. Pieter T'JONCK

't Barre Land speelt "Dickicht". Op 5 en 6 februari in Vooruit (Gent), 9 februari in CC Hasselt, 16 februari in Limelight (Kortrijk), 17 en 18 februari in Stuc (Leuven), 19 februari in De Werf (Brugge).